Ο Άγιος, κατά κόσμον Σοφοκλής, γεννήθηκε το 1913 και ήταν παιδί του Γεωργίου και της Μαγδαληνής Χασάπη ή Ουρουντιώτη, καθώς και ο δίδυμος αδελφός του αρχιμανδρίτης Ελπίδιος, κατά κόσμον Αλέξανδρος. Οι γονείς του, αν και κατάγονταν από το χωριό Ορούντα της μητροπολιτικής περιφέρειας Μόρφου, έμεναν στην ενορία του Αγίου Σάββα στη Λευκωσία, αφού ο πατέρας του αγίου είχε δικό του πανδοχείο και φούρνο. Μαζί με τον αδελφό του Ελπίδιο, έδειχναν ιδιαίτερο ζήλο για προσευχή και διάβαζαν βίους Αγίων, απ' όπου ιδιαιτέρως τους συγκίνησε ο βίος του Οσίου Ιωάννου του Καλυβίτη, που κατά κάποιον τρόπο επέδρασε πάνω τους ώστε, να θέλουν να ακολουθήσουν τον μοναχικό βίο. Επίσης, εκτός από τη μητέρα τους, ιδιαίτερη επίδραση στο να αποκτήσουν εκκλησιαστική και ορθόδοξη συνείδηση είχε πάνω τους και η γιαγιά τους Λωξάντρα.
Σε ηλικία 14 ετών τα δύο αδέλφια πηγαίνουν στην Ιερά Μονή Σταυροβουνίου και μετά στα Ιεροσόλυμα, όπου φοιτούν στο εκεί Γυμνάσιο. Αποφοιτώντας από το Γυμνάσιο το 1939, ο μεν Ελπίδιος υπηρέτησε ως πρεσβύτερος σε διάφορους τόπους και εκοιμήθη στις 29 Νοεμβρίου 1983. Ο δε Φιλούμενος, παρέμεινε στα Ιεροσόλυμα και το 1979 διορίστηκε υπεύθυνος του Φρέατος του Ιακώβ, στη Νεάπολη της Σαμάρειας.
Εκεί, τον επισκέπτονταν τακτικά φανατικοί Εβραίοι, οι όποιοι απαιτούσαν να βγάλει το Σταυρό και τις ει κόνες από την εκκλησία, αφού το θεωρούσαν προσκύνημα της Ιουδαϊκής θρησκείας. Μάλιστα, ένας από αυτούς, το επισκεπτόταν καθημερινά και προσευχόταν σ' αυτό. Ο π. Φιλούμενος, πιστός θεματοφύλακας των παραδοσιακών θεσμίων του Παναγίου Τάφου στο χώ ρο της Παλαιστίνης, εξηγούσε με το ταπεινό και πράο του ύφος πως, το Φρέαρ του Ιακώβ ανήκε στους χριστιανούς από πολλούς αιώνες. Θέλοντας μάλιστα να αποφεύγει εντελώς τις προκλήσεις, όταν ο Εβραίος αυτός εισερχόταν στην εκκλησία για να προ σευχηθεί, σταματούσε τις ακολουθίες και τις συνέχιζε αργότερα. Στόχος του Εβραίου αυτού, όπως και των άλλων φανατικών, ήταν να μετατραπεί το Φρέαρ του Ιακώβ σε Ιουδαϊκό προσκύνημα με κάθε τρόπο.
Στις 29 Νοεμβρίου 1979, ανήμερα της εορτής τού Αγίου Φιλουμένου, 2 ραβίνοι όρμησαν την ώρα που ο Άγιος τελούσε τον εσπερινό και τον κατακρεούργησαν κτυπώντας τον σταυροειδώς με το τσεκούρι, αρχικά στο πρόσωπο και αργότερα σε όλο του το σώμα. Ακόμη και κάτω από τα πόδια του σχημάτισαν σταυρούς με το τσεκούρι. Τα μάτια του βγήκαν, οι σιαγόνες του έσπασαν, τα γεννητικά του όργανα κόπηκαν. Η αποσπασματική δε κοπή των τριών δακτύλων με το οποίο έκανε το σημείο του Σταυρού, έδειξε ότι είχε βασανιστεί σε μια προσπάθεια να τον κάνουν να αρνηθεί την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη. Τελικά, τον αποκεφάλισαν και στη συνέχεια βεβήλωσαν την εκκλησία και το σταυρό κι έριξαν μια χειροβομβίδα, καταστρέφοντας τον χώρο. Το αποτρόπαιο έγκλημα βέβαια, ουδέ ποτε εξιχνιάστηκε, αλλά το αθώο αίμα του, μένει μέχρι σήμερα στους τοίχους, μαρτυρώντας τις φρικαλεότητες και αποτελώντας πηγή συντριβής για τους πιστούς, μα και επίσημη σφραγίδα, που ως άλλη ένδειξη θα πιστοποιήσει τον αιώνιο κολασμό των θητών, αν αυτοί παρέμειναν αμετανόητοι!
Το σκήνωμα του αγίου παραδόθηκε στους ορθοδόξους μετά από 6 μέρες, αλλά διατηρούσε την ευκαμψία του και ετάφη στο κοιμητήριο της Αγίας Σιών. Μετά από τέσσερα χρόνια, στην ανακομιδή των ιερών του λειψάνων, το σώμα βρέθηκε άφθαρτο και ευωδίαζε. Τότε, έκλεισαν τον τάφο και τον ξανάνοιξαν τα Χριστούγεννα του 1984, οπότε το ιερό σκήνωμα διατηρούσε μερική αφθαρσία και το ιερό σκήνωμα εξήλθε του τάφου ευωδιάζων και τοποθετήθηκε σε υάλινη λειψανοθήκη, στο βόρειο τμήμα του ιερού βήματος του ναού της Αγίας Σιών.
Είναι συγκλονιστική η μαρτυρία του π. Σωφρονίου που παρέλαβε το τίμιο λείψανο του μάρτυρα για να το ντύσει και να το ετοιμάσει για την ταφή, ότι παρέμεινε 5 μέρες μετά το μαρτύριό του ζεστό και εύκαμπτο και''βοήθησε'' το Γέροντα Σωφρόνιο για να τον ντύσει, κινώντας την κατάλληλη στιγμή τα χέρια και τα πόδια. Συγκλονιστική είναι επίσης, η μαρτυρία τού κατά σάρκα αδελφού του, π. Ελπιδίου, που αν και μίλια μακριά, άκουσε τη φωνή του π. Φιλουμένου να του λέγει: ''Αδελφέ μου, με σκοτώνουν προς δόξαν Θεού. Σε παρακαλώ, μην αγανακτήσει''.
Η επίσημη αναγνώριση της Αγιότητάς του, έγινε τον Αύγουστο του 2008, με πρωτοβουλία του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων.
Στις 29 Νοεμβ. 2009 όμως, έγινε, από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, η επίσημη αγιοκατάταξη τού Αγίου Φιλουμένου του Αγιοταφίτου, (μέσα στο Καθολικό του νέου ιερού ναού της Αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδος, του Αγίου Φιλουμένου και του Αγίου Ιουστίνου, από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο) στο αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας και τελέστηκε Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στο Προσκύνημα του Φρέατος του Ιακώβ.
Ας έχουμε την ευχή του Αγίου-Ιερομάρτυρος Φιλουμένου, στον Ιερό μας αγώνα εναντίον της σιωνιστικής Νέας Αταξίας – Παγκοσμιοποίησης.
Απολυτίκιον. Ήχος α΄. Της ερήμου πολίτην.
Της Ορούντης τον γόνον, νήσου Κύπρου του βλάστημα και ιερομάρτυρα νέον Ιακώβ θείου Φρέατος, Φιλούμενον τιμήσωμεν, πιστοί, ως πρόμαχον της πίστεως ημών, και αήττητον οπλίτην Χριστού της αληθείας, πόθω κράζοντες‧ δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ, δόξα τω σε αφθαρτίσαντι, δόξα τω σε ημίν χειραγωγόν προς πόλον δείξαντι!
Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ΄. Τη Υπερμάχω.
Τον ανατείλαντα ως άστρον νεαυγέστατον τη Εκκλησία του Χριστού αρτίως μέλψωμεν, μαρτυρίου ταις ακτίσι και θαυμασίων ταις βολαίς νεοφανέντα ιερόαθλον, ού ηφθάρτισε το σκήνωμα ο Ύψιστος, πόθω κράζοντες‧ χαίροις, μάκαρ Φιλούμενε.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις, της Ορούντης σεπτός βλαστός, χαίροις, νήσου Κύπρου πολυτίμητος θησαυρός, χαίροις, Εκκλησίας της Μόρφου ωραιότητης, Φιλούμενε, μαρτύρων νέων υπόδειγμα!
ΚΑΙ
Απολυτίκιον ήχος πλ. α'
Σαμαρείτιδος βίον πάτερ μιμούμενος, κατηκολούθησας χαίρων τω Ζωοδότη Χριστώ, και το Φρέαρ Ιακώβ τανυν κατέλαβες, ένθα εκέρδισας λαμπρώς παραδείσου την τρυφήν, αγώσι του μαρτυρίου Φιλούμενε ιερομάρτυς των Ορθοδόξων νέον καύχημα.
ΑΓΙΟΣ ΦΙΛΟΥΜΕΝΟΣ, ΤΕΛΕΤΗ ΑΓΙΟΚΑΤΑΤΑΞΗΣ
