Το Φως του Χριστού στο Κουρδιστάν
Μία συνέντευξη με τον Σεραφείμ Maamdi, έναν Ορθόδοξο Κούρδο
Από τα τριάντα εκατομμύρια Κούρδων που ζουν στον κόσμο, η μεγάλη πλειοψηφία είναι μουσουλμάνοι, ενώ το μικρότερο μέρος ασπάζεται τον Γεζιτισμό [*]. Σύμφωνα με την Απογραφή του 2002, στη Ρωσία υπάρχουν 19.600 μουσουλμάνοι Κούρδοι και 31.300 Γεζίτες Κούρδοι. Λίγοι γνωρίζουν ότι αυτή τη στιγμή, εκπρόσωποι αυτών των ανθρώπων έρχονται στην Ορθοδοξία και γίνονται μέλη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο Σεραφείμ Maamdi μιλά γι' αυτό με περισσότερες λεπτομέρειες.
*****
-Σεραφείμ, παρακαλούμε μιλήστε μας για τον εαυτό σας, και για το πώς ήρθατε στην Ορθόδοξη πίστη.
-Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Γεωργία. Η εθνικότητά μου είναι Κουρδική και οι ρίζες μου είναι από το Τουρκικό Κουρδιστάν. Μετά τη γενοκτονία του λαού μας στις αρχές του εικοστού αιώνα, ένα μέρος των Κούρδων μετακινήθηκε προς την Αρμενία, και από εκεί στη Γεωργία, τη Ρωσία και άλλες χώρες. Οι πρόγονοί μου ήσαν μέρος αυτής της διασποράς. Ένα μεγάλο μέρος των Κούρδων ομολογεί το Ισλάμ, ενώ μια μικρότερη μερίδα ασκεί τη συγκρητιστική λατρεία που ονομάζεται Γεζιτισμός. Ήμουν ένας Γιαζίντ. Όπως όλοι οι Γεζίτες, πήγαινα ως παιδί με τους συγγενείς μου στην Ορθόδοξη εκκλησία. Είχαμε εικόνες στο σπίτι, μπροστά από τις οποίες τοποθετούσαμε κεριά τις Κυριακές και τις ημέρες των γιορτών – δηλαδή, το θεωρούσαμε φυσιολογικό να λατρεύεται ο ήλιος και ταυτόχρονα να πηγαίνουμε στην εκκλησία. Όμως ένοιωθα να με έλκει πάρα πολύ ο Χριστός. Όταν άκουγα γι’ Αυτόν στην τηλεόραση, ή όταν κάποιος μου μιλούσε γι’ Αυτόν, άκουγα πάντα με μεγάλη περιέργεια. Το 2002, μετακόμισα στη Μόσχα μαζί με την οικογένειά μου. Εκεί, κάποιος μου έδωσε ένα αντίγραφο της Καινής Διαθήκης. Από εκεί ξεκίνησαν όλα ...
Διάβαζα τα Ευαγγέλια επί 4-5 ώρες καθημερινά. Μερικές φορές τα διάβαζα όλη νύχτα. Τα διάβαζα και δεν χόρταινα να τα διαβάζω, και αποστήθισα πολλά χωρία απ’ έξω, πριν ακόμα να βαφτιστώ. Έμεινα έκπληκτος, με το πώς ο κόσμος γύρω μου άλλαξε αφού διάβασα για τον Χριστό. Αυτή ήταν η πρώτη μου συνάντηση με τον Κύριο. Έφερε τα πάνω κάτω στη ζωή μου κι εγώ απλά Τον ερωτεύτηκα. Ο Γεζιτισμός δεν σου το δίνει αυτό. Δεν περιέχει καμία συνάντηση με το Θεό – καμία ζωντανή κοινωνία ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο. Δεν υπάρχει καμία απολύτως επαφή με τον Δημιουργό. Ο Γεζιτικός θεός είναι πολύ μακριά από τον άνθρωπο. Όμως στο Χριστιανισμό, το πιο σημαντικό πράγμα που βρήκα ήταν μια ζωντανή κοινωνία με τον Κύριο. Δεν μπορεί να μεταδοθεί με λόγια - όταν είσαι με τον Θεό ... είναι δύσκολο να το εξηγήσει κανείς σε έναν άνθρωπο που δεν έχει βιώσει ποτέ επικοινωνία με τον Θεό – όπως είπε ο προφήτης Δαβίδ: «γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος»· (Ψαλμ. 33:9). Πρέπει να το γευθείτε οι ίδιοι.
Έτσι, αποφάσισα να βαφτιστώ. Όταν πήγα στην Εκκλησία, όπως είχα κάνει πολλές φορές, ήδη τελούσαν την Θεία Λειτουργία, αλλά άντεξα να παραμείνω μόλις δύο λεπτά - ξαφνικά ένιωσα πολύ βαρύς. Αργότερα, ένας ιερέας μου εξήγησε ότι ένα κακό πνεύμα φωλιάζει μέσα στον άνθρωπο που δεν είναι βαπτισμένος, και προσπαθεί να τον εμποδίσει από το να προσέλθει στον Κύριο. Πήγα στο Νίζνυ Νόβγκοροντ και εκεί γνώρισα έναν ιερέα ο οποίος αφιέρωσε αρκετές ώρες από το χρόνο του καθημερινά για να με προετοιμάσει σωστά. Προετοίμασα τον εαυτό μου πολύ σοβαρά για το Βάπτισμα, και θεωρώ πως αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα που έχω κάνει στη ζωή μου.
Το βάπτισμά μου έλαβε χώρα στη γιορτή της Πεντηκοστής του 2007. Όταν ξύπνησα εκείνο το πρωί, ένιωσα φόβο και βάρος στην καρδιά μου. Ήρθα στην εκκλησία και ο παπάς με ρώτησε με ένα χαμόγελο, «Θέλεις να το σκάσεις;» Στη συνέχεια άρχισε η τελετή της κατήχησης, και όταν ο παπάς διάβασε τις πρώτες ευχές και τοποθέτησε το χέρι του στο κεφάλι μου, λιποθύμησα. Όταν άνοιξα τα μάτια μου, καθόμουν σε μια καρέκλα, και ο ιερέας με κατάβρεχε με αγιασμό. Μετά το Βάπτισμα κρατούσαμε αναμμένες λαμπάδες - σημείο της αιώνιας ένωσης με τον Χριστό - και περπατήσαμε τρεις φορές γύρω από την κολυμπήθρα. Μπόρεσα να καταλάβω πώς είχε μεταμορφωθεί η καρδιά μου, και βίωσα μια ανείπωτη χαρά. Δεν αισθανόμουν τα πόδια μου…ήταν σαν να επέπλεα, και τα πάντα γύρω μου είχαν αλλάξει. Έγινα ένας καινούργιος άνθρωπος. Δεν υπάρχουν λόγια για να εκφράσω αυτό που ο Κύριος μου αποκάλυψε στα βάθη της καρδιάς μου. Ένιωσα το χέρι του Θεού. Από νεαρή ηλικία, είχα ανεξήγητες κρίσεις φόβου. Ξυπνούσα στο μέσο της νύχτας με τρόμο και τριγυρνούσα σε όλο το σπίτι, με φόβο για κάτι - δεν ήξερα τι ήταν αυτό, ούτε καταλάβαινα τι μου συνέβαινε.
Όμως, μετά το Βάπτισμά μου, όλα αυτά εξαφανίστηκαν, εξαφανίστηκαν παντελώς. Άρχισα να βλέπω τον κόσμο με άλλα μάτια, και οι άνθρωποι γύρω μου παρατήρησαν επίσης την αλλαγή που ο Κύριος επεξεργάσθηκε μέσα μου δια του βαπτίσματος. Στην πνευματική μου γέννηση πήρα το όνομα Σεραφείμ, και από εκείνη τη στιγμή, ο Χριστός έγινε το νόημα της ζωής μου και ο στόχος μου έχει γίνει να Τον ακολουθώ.
-Πώς βλέπουν οι συγγενείς σας τη βάπτισή σας;
-Η οικογένειά μου πάντοτε ως επί το πλείστον έβλεπε ευνοϊκά την Ορθοδοξία, όπως και σχεδόν όλοι οι Γεζίτες. Όπως προανέφερα, μπορούν να πηγαίνουν στην εκκλησία, να έχουν εικόνες στο σπίτι, αλλά να θεωρούν το βάπτισμα περιττό και ούτε καν να κατανοούν τη σημασία αυτού του Μυστηρίου. Αυτή ήταν και η γνώμη των γονιών μου. Όταν τους είπα ότι θέλω να βαφτιστώ, οι γονείς μου είχαν αντίρρηση και στην προσπάθειά τους να με πείσουν, μου έλεγαν «Εντάξει, να βαπτιστείς, αλλά όχι τώρα – λίγο αργότερα.» Τελικά τους είπα με αποφασιστικότητα ότι εγώ πρόκειται να βαφτιστώ, δίχως άλλο. Οι συγγενείς μου αγανάκτησαν με την επιλογή μου. Στη συνέχεια όμως, με τη Χάρη του Θεού βαφτίστηκαν σχεδόν όλοι τους ένας-ένας, και είθε ο Θεός να δώσει να βαπτιστούν και οι υπόλοιποι. Είμαι πολύ χαρούμενος που φάνηκα χρήσιμος στους συγγενείς μου και σε μερικούς άλλους Κούρδους, με το να τους συστήσω στην Ορθοδοξία.
-Υπάρχουν πολλοί Χριστιανοί γενικά, μεταξύ των Κούρδων; Πόσο πίσω στον χρόνο πηγαίνει η Ιστορία του Κουρδικού Χριστιανισμού;
-Ξέρουμε πως οι πρόγονοι των σύγχρονων Κούρδων - οι Μήδοι και οι Πάρθοι - δέχτηκαν το Χριστιανισμό κατά τους πρώτους αιώνες του. Υπήρχαν μάλιστα ξεχωριστά Κουρδικά πριγκηπάτα τα οποία ομολογούσαν τον Χριστιανισμό. Υπήρχαν πολλοί Ορθόδοξοι Κούρδοι στην ανατολική Ανατολία, και μερικοί από αυτούς είναι ενορίτες του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, ως τις μέρες μας. Με την άνοδο του Ισλάμ, όλα άλλαξαν. Οι Κούρδοι βρέθηκαν περικυκλωμένοι από Μουσουλμάνους, και ο Χριστιανισμός σταδιακά εκριζώθηκε από τους Κούρδους. Τώρα, στη Γεωργία, οι Κούρδοι γίνονται Ορθόδοξοι μαζικά. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτό το κίνημα προέρχεται από τον ίδιο το λαό – δεν γίνεται από καμία ιεραποστολή - προσέρχονται στην εκκλησία με δική τους πρωτοβουλία. Φυσικά, εάν γινόταν ιεραποστολή ειδικά γι’ αυτούς, θα υπήρχαν περισσότεροι καρποί. (Μια ένδειξη αυτού είναι η επιτυχία των διαφόρων προτεσταντικών ιεραποστολικών ομάδων στους Κούρδους.) Ο ακριβής αριθμός των Χριστιανών Κούρδων είναι άγνωστος, και δεν έχει γίνει έρευνα γι’ αυτό, αλλά εκτιμάται πως ανέρχονται σε δεκάδες χιλιάδες, και ο αριθμός τους συνεχώς αυξάνει. Στη Ρωσία υπάρχουν πολλοί Ορθόδοξοι Κούρδοι. Αν ο Κύριος το ευλογήσει, ελπίζω να υπάρξει μια Ορθόδοξη Κουρδική κοινότητα στη Μόσχα.
-Είπατε ότι κάποτε ήσασταν Γιεζίντ. Μπορείτε να μας πείτε λίγο για αυτή την πίστη;
-Το κέντρο του Γεζιτισμού είναι στο Ιράκ. Ο Γεζιτισμός στην τωρινή μορφή του ξεκίνησε κατά τον 12ο με 13ο αιώνα. Ο ιδρυτής αυτής της θρησκείας ήταν ο Σούφι θεολόγος Σεϊχης Adi, ένας Άραβας, που άλλαξε σημαντικά τόσο τα δόγματα όσο και τα τελετουργικά που εφάρμοζαν στο παρελθόν οι Κούρδοι. Εισήγαγε στον Γεζιτισμό πολλά στοιχεία του Ισλάμ, του Νεστοριανισμού, του Μανιχαϊσμού και του Ιουδαϊσμού. Όμως οι Γεζίτες διατήρησαν και ορισμένα παλαιά πιστεύω τους, που θύμιζαν Ζωροαστρισμό – ο οποίος βασίζεται στη λατρεία της φωτιάς, του ήλιου και των δυνάμεων της φύσης. Οι Γεζίτες αργότερα θεοποίησαν τον Σεϊχη Adi.
Επίσης τιμούν ιδιαιτέρως τους αγγέλους, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνουν και ένα κακό πνεύμα, το οποίο ονομάζουν Melek Taus. Ο Melek Taus μιλά για τον εαυτό του στις ιερές γραφές των Γεζιτών, ως εξής: «Δεν υπάρχει τόπος όπου να μην είμαι παρών. Συμμετέχω σε όλες τις εκδηλώσεις τις οποίες οι άνθρωποι των άλλων θρησκειών τις αποκαλούν «πονηρές» επειδή οι εκδηλώσεις αυτές δεν αντιστοιχούν στις επιθυμίες τους» (Jilva 1:3). Οι Γεζίτες επίσης θεωρούν πως είναι η θεότητα που δημιούργησε τον υλικό κόσμο, χρησιμοποιώντας τα διαμελισμένα τμήματα του αρχέγονου κοσμικού αυγού. Ο Πούσκιν μάλιστα έγραψε για τη σχέση των Γεζιτών με αυτό το πνεύμα, όταν ταξίδεψε στο Ερζερούμ: «Προσπάθησα να μάθω από ένα Γεζίτη την αλήθεια για την θρησκεία τους. Στις ερωτήσεις μου, απάντησε ότι οι φήμες πως ο Σατανάς λατρεύεται από τους Γεζίτες είναι κενοί μύθοι, ότι πιστεύουν σε ένα θεό, και ότι ο διάβολος είναι καταραμένος σύμφωνα με το νόμο τους – πράγμα που σίγουρα θεωρείται απρεπές και ανέντιμο, διότι τώρα είναι δυστυχισμένος – αλλά εν καιρώ δύναται να συγχωρηθεί, καθ’ ότι δεν μπορεί κανείς να θέσει όρια στο έλεος του Αλλάχ.» Θεωρούν ότι ο Θεός θα τον συγχωρήσει σύντομα, όμως δεν αναφέρουν εάν ο ίδιος την επιθυμεί αυτή την συγχώρηση.
Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν πολλά στον Γεζιτισμό που δεν είναι εντελώς σαφή. Τα δύο ιερά βιβλία των Γεζιτών, το "Jilva" (το «Βιβλίο των Αποκαλύψεων») που είναι συμπίλημα του 12ου αιώνα, και το "Maskhafe Rash” (το «Μαύρο βιβλίο»), συμπίλημα του 17ου αιώνα, συχνά αντιφάσκουν μεταξύ τους. Μπορείτε να βρείτε μέσα σε αυτά μια σοβαρά διαστρεβλωμένη ιστορία της Βίβλου, αλλά και μύθους για αγγέλους, όπου διακρίνονται οι προσωπικές ιστορίες συγκεκριμένων Sufi.
Περιγράφεται επίσης το πώς ένας συγκεκριμένος θεός δημιουργεί άλλους θεούς για να είναι βοηθοί του στην δημιουργία του κόσμου. Οι Γεζίτες πιστεύουν πως δημιουργήθηκαν χωριστά από όλους τους άλλους ανθρώπους - δηλαδή, πως οι πρόγονοι όλων των Γεζιτών προήλθαν ως αποτέλεσμα της ένωσης δύο δυνάμεων - της ουράνιας (σπορά του αγγέλου) και της γήινης (σπορά του Αδάμ). Η αντίληψή τους περί Χριστού είναι βασικά η ίδια με εκείνη που εκφράζεται στο Κοράνι. Αλλά λέγεται επίσης πως «μέχρι την εμφάνιση του Χριστού σε αυτόν τον κόσμο, υπήρξε μια θρησκεία που ονομάζεται ‘ειδωλολατρία’.» (Maskhafe Rash 25).
Οι Γεζίτες έχουν πάρει κάποια πράγματα από τον Χριστιανισμό, όπως για παράδειγμα την βαφή των αυγών. Οι Ιρακινοί Γεζίτες έχουν μια τελετή που αντιγράφει το βάπτισμα - μια τριπλή βύθιση σε νερό, και με κοπή των μαλλιών στο κεφάλι, και άλλα πολλά. Έχει παραχωρηθεί μια ιδιαίτερη θέση στον Γεζιτισμό για την λατρεία του ήλιου. Όταν ένας Γεζίτης ξυπνά, το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να κατευθύνει το βλέμμα προς τον ήλιο και να πει, «Ω ήλιε, εσύ είσαι ο κύριός μας.» Θεωρείται πως μόνο εκ γενετής γίνεται κανείς Γεζίτης - δεν υπάρχει τελετή αποδοχής του Γεζιτισμού. Η αντίληψή τους περί αμαρτίας είναι εξαιρετικά ασαφής.
-Τι μπορείτε να μας πείτε για τις προοπτικές Ορθόδοξης ιεραποστολής στους Κούρδους;
-Νομίζω ότι οι προοπτικές είναι πολύ ευοίωνες, δεδομένου ότι πολλοί Κούρδοι είναι φιλικά διακείμενοι προς τον Χριστιανισμό. Αυτό ισχύει ακόμη και για τους Μουσουλμάνους. Το έχω δει αυτό κατά τη διάρκεια ιεραποστολικών ταξιδιών σε Κουρδικά χωριά, όπου μας δέχτηκαν με πολλή εγκαρδιότητα, και παρατήρησα πώς μας άκουγαν προσεκτικά, και πόσο ανυπόμονα έπαιρναν τα Ορθόδοξα έντυπά μας.
Όμως αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τους Γεζίτες Κούρδους. Έχουν επί μακρόν συνηθίσει να βλέπουν τους Χριστιανούς ως συμμάχους τους, και δεν είναι τυχαίο που – κατά την γενοκτονία που διεξήγαγε η Οθωμανική Αυτοκρατορία - οι Γεζίτες κατέφευγαν συγκεκριμένα σε Χριστιανικές χώρες. Όταν βρέθηκα σε μία από τις επισκοπές της Εκκλησίας μας το περασμένο καλοκαίρι, άκουσα πως σε μια πόλη όπου υπάρχει μεγάλη κοινότητα Γεζιτών Κούρδων, η κοινότητα εκείνη είχε σχεδόν εξ ολοκλήρου ανακαινίσει έναν Ορθόδοξο Ναό χρησιμοποιώντας δικά της χρήματα. Όταν μια τοπική κοινότητα της διασποράς των Τσετσένων ήθελε να χτίσει ένα τζαμί στην πόλη αυτή και μάζευαν υπογραφές, οι Γεζίτες δεν υποστήριξαν την κατασκευή του τζαμιού, το οποίο εν τέλει δεν χτίστηκε ποτέ.
Φυσικά, όπως και σε οποιαδήποτε ιεραποστολή, έτσι και εδώ είναι σημαντικό να έχουν την Αγία Γραφή και τις προσευχές στη μητρική τους γλώσσα. Όσον αφορά το πρώτο, το Ινστιτούτο Μεταφράσεων της Βίβλου στη Μόσχα έχει ήδη μεταφράσει και δημοσιεύσει την Καινή Διαθήκη και την Πεντάτευχο στην Κουρδική γλώσσα (Kurmanji). Ως προς την Πεντάτευχο, μέχρι στιγμής έχουμε μεταφράσει μόνο μερικές από τις σημαντικότερες προσευχές των Ορθοδόξων, και υπάρχει πολύ δουλειά ακόμα που πρέπει να γίνει.
Είναι σημαντικό να προέρχονται οι περισσότεροι ιεραπόστολοι από τους ίδιους τους Ορθοδόξους Κούρδους, και είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχουν Ορθόδοξοι ιερείς οι οποίοι να είναι Κούρδοι, αλλά πιστεύω πως ο Κύριος θα το επιτρέψει να γίνει, όταν Εκείνος ευδοκήσει. Με συγκινεί προσωπικά πάρα πολύ η ειλικρινής πατρική προσοχή που ο Πατριάρχης Κύριλλος έδειξε για τις ανάγκες των Ορθοδόξων Κούρδων, όταν ο Κύριος ευδόκησε να συναντηθώ με την Αυτού Μακαριότητα. Ήταν επίσης πολύ σημαντικό για μένα το ότι μπόρεσα να διδαχθώ - έστω για ένα μικρό χρονικό διάστημα - από έναν αξιόλογο ιεραποστολικό Ιερέα, τον πατέρα Δανιήλ Συσόεφ, ο οποίος ήταν ο πνευματικός μου, και ο οποίος, όπως γνωρίζετε, δολοφονήθηκε μέσα στην εκκλησία του, δεχόμενος τον θάνατο για το όνομα του Χριστού.
Πιστεύω ότι θα έρθει η ώρα, να λάμψει το φως του Χριστού επάνω από το Κουρδιστάν.
