ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ
Εορτάζοντες την 31ην του μηνός Μαρτίου
- Ο ΑΓΙΟΣ ΥΠΑΤΙΟΣ επίσκοπος Γαγγρών
- Ο ΟΣΙΟΣ ΑΚΑΚΙΟΣ ο Ομολογητής, επίσκοπος Μελιτηνής
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΥΔΑΣ επίσκοπος, οι μαζί μ' αύτόν ΕΝΝΕΑ Μάρτυρες και άλλοι πολλοί ΑΓΙΟΙ, πού μαρτύρησαν στην Περσία.
- Ο ΑΓΙΟΣ ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ
- Ο ΟΣΙΟΣ ΒΛΑΣΙΟΣ
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΡΙΑΝΤΑ ΟΚΤΩ (38) ΜΑΡΤΥΡΕΣ
- Ο ΟΣΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ο Θαυματουργός
- Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ πού μαρτύρησε στην Κρήτη
- Ο ΟΣΙΟΣ ΙΩΝΑΣ Μητροπολίτης πασών των Ρωσιών
- Ο ΟΣΙΟΣ ΙΝΝΟΚΕΝΤΙΟΣ ΒΕΝΙΑΜΙΝΩΦ Μητροπολίτης, Μέγας Ιεραπόστολος Αλάσκας
Εορτάζοντες την 29ην του μηνός Μαρτίου
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΜΑΡΚΟΣ επίσκοπος Άρεθουοίων, ΚΥΡΙΛΛΟΣ Διάκονος, και των εν Άσκάλωνι και Γάζη παρθένων γυναικών και ιερωμένων ανδρών
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΙΩΝΑΣ, ΒΑΡΑΧΗΣΙΟΣ και οι συν αυτοίς ΖΑΝΙΘΑΣ, ΛΑΖΑΡΟΣ, ΜΑΡΟΥΘΑΣ, ΝΑΡΣΗΣ, ΗΛΙΑΣ, ΜΑΡΗ (κατ' άλλους Μαρής), ΑΒΙΒΟΣ, ΣΙΜΙΑΘΗ (κατ' άλλους Σιμιάθης) και ΣΑΒΑ ή Σώθα (κατ' άλλους Σάββας)
- Ο ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ο Όμολογητής επίσκοπος Χίου Βιθυνίας
- Ο ΑΓΙΟΣ ΔΙΑΔΟΧΟΣ επίσκοπος Φωτικής
- ΟΙ ΟΣΙΟΙ ΙΩΝΑΣ και ΜΑΡΚΟΣ
- Ο ΟΣΙΟΣ ΗΣΥΧΙΟΣ
Η πρώτη Θεία Λειτουργία στο ασκητήριο της Οσίας Μελούς στη Βορίνα
Μέσα σε κλίμα κατανύξεως τελέσθηκε το Σάββατο 26 Μαρτίου από το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, για πρώτη φορά, η θεία Λειτουργία στο εκκλησάκι της Οσίας Μελούς στην περιοχή Βουρρίνα της Κω.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Δ. ΓΕΩΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ
Το παλαιότατο εκκλησάκι βρίσκεται σε ένα ύψωμα περίπου τέσσερα χιλιόμετρα μετά τον αρχαιολογικό χώρο του Ασκληπιείου της Κω. Στο χώρο αυτό ασκήτεψε η Οσία Μελώ, η οποία κατά καιρούς ταυτίστηκε με την Αγία Μελάνη τη Ρωμαία. Μετά την ανακάλυψη και έκδοση από τον Halkin στιχηρών προς τιμήν της, στον κώδικα 1362 του τέλους του 15ου αιώνα, ο οποίος φυλάσσεται στο Παρίσι, ξεκαθαρίστηκε ότι πρόκειται για Οσία, η οποία ασκήθηκε στην περιοχή. Μάλιστα, φαίνεται ότι το σπήλαιό της σχετίζεται με το βράχο, ο οποίος αποτελεί το νότιο τοίχο του σημερινού ναισκου. Τα λίγα στοιχεία που υπάρχουν για το βίο της προέρχονται από τα στιχηρά του Μητροπολίτου Μητροφάνη, ο οποίος, σύμφωνα με μελέτη του καθ. Ζαχαρία Τσιρπανλή, ήταν μητροπολίτης Ρόδου και έζησε κατά την εποχή της ιπποτοκρατίας.
Η Οσία Μελώ, αφού μοίρασε την περιουσία της στους φτωχούς έζησε ασκητικότατα σε αυτό το απόμακρο σημείο της Κω αναζητώντας τη μόνωση και τη διαρκή επικοινωνία με το Θεό. Σύμφωνα με το Μητρ. Μητροφάνη ετάφη στο ασκητήριό της. Σήμερα, εμφανίζεται σε Κώους, ανάμεσα σε τριαντάφυλλα, δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο την ανταπόκρισή της στις προσπάθειες για επανακαθιέρωση της μνήμης της.
Ο Κώος ιστοριοδίφης Ιάκωβος Ζαρράφτης παραθέτει τη μαρτυρία ότι κατά το έτος 1018 κάποιος ασκητής έκτισε μοναστήρι πλησίον του Ι. Ναού της Οσίας Μελούς και ζούσε εκεί θεραπεύοντας τους πιστους που έφθαναν κοντά του υποδεικνύοντάς τους τις ιαματικές πηγές που υπάρχουν στην περιοχή, στη θέση Κοκκινόνερο. Τα ερείπια των κτηρίων σώζονται μέχρι τις μέρες μας, περίπου 50 μέτρα υψηλότερα απο το ναισκο (προς νότον).
Ο Σεβασμιώτατος λειτούργησε μόνος του με πρωτοχριστιανική απλότητα στο διαστάσεων τριών επί τεσσάρων, περίπου, μέτρων σπηλαιώδες ναιδριο, ενώ οι συναχθέντες πιστοί παρίσταντο προσευχόμενοι στον περιβάλλοντα χώρο. Μετά το τέλος της Θ. Λειτουργίας προσφέρθηκαν τοπικά γλυκίσματα στους προσκυνητές.
Η Οσία εορτάζεται κατά το πρώτο Σάββατο του Ιουλίου.
TI EINAI KAI TI KANEI TO ΜΙΚΡΟΤΣΙΠ
Λίγο πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας ακούσαμε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι είναι υποχρεωτικό σε όλους τους ιδιοκτήτες κατοικίδιων σκύλων, να «εμφυτεύσουν» στα κατοικίδια ζώα τους ένα μικροτσίπ κάτω από το δέρμα του ζώου. Αυτή η είδηση πέρασε στα «ψιλά» όπως λέγετε. Για το τι είναι αυτό το μικροτσίπ όμως ελάχιστα φρόντισαν να πληροφορήσουν τους πολίτες.
πηγη http://orthodoxgreek.blogspot.com/
Ποια είναι η χρησιμότητα και ποιος ο λόγος ύπαρξης του νέου επιτεύγματος της βιομετρικής τεχνολογίας όπως ονομάζετε η κατηγόρια που ανήκει το Veri Chip;
πηγη http://orthodoxgreek.blogspot.com/
Εορτάζοντες την 27ην του μηνός Μαρτίου
- Η ΑΓΙΑ ΜΑΤΡΩΝΑ ή εν Θεσσαλονίκη
- Ο ΟΣΙΟΣ ΚΗΡΥΚΟΣ ο εν τω "Ασπρω"
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΦΙΛΗΤΟΣ, ΛΥΔΙΑ, τα δύο τους παιδιά ΘΕΟΠΡΕΠΙΟΣ και ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ, ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΣ ο δούκας και ΚΡΟΝΙΔΗΣ ο Κομενταρήσιος
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΙΩΑΝΝΗΣ και ΒΑΡΟΥΧΙΟΣ
- Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΑΝΑΝΙ
- Ο ΟΣΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ επίσκοπος Κορίνθου
- Ο ΟΣΙΟΣ ΕΥΤΥΧΙΟΣ
Αναλυτικά
Η ΑΓΙΑ ΜΑΤΡΩΝΑ ή εν Θεσσαλονίκη
Ή Ματρωνα έζησε στα αρχαία χριστιανικά χρόνια και ήταν υπηρέτρια, στο σπίτι ενός ανωτέρου αξιωματούχου Εβραίου, στη Θεσσαλονίκη. Αυτός ήταν παντρεμένος με μία, επίσης Εβραία, πού ονομαζόταν Παντίλλα. Ή Ματρωνα, χωρίς να το ξέρουν οί κύριοι της, έγινε χριστιανή. Το γεγονός αυτό έμεινε κρυφό για πολύ καιρό. Διότι εκτελούσε με πολύ ακρίβεια την υπηρεσία της και είχε την εύμένεια τής κυρίας της. Με τον καιρό, όμως, αποκαλύφθηκε. Ενώ ή Εβραία κυρία πήγαινε στη συναγωγή, ή Ματρώνα εκμεταλλευόμενη την ευκαιρία εκτελούσε τα θρησκευτικά της καθήκοντα στη χριστιανική Εκκλησία. Την κατασκόπευσαν, όμως, οί άλλες υπηρέτριες και την πρόδωσαν στην Παντίλλα.' Η σκληρή Εβραία την κάλεσε να της πει αν όλα αυτά αληθεύουν. Ή Ματρωνα τότε ομολογεί την πίστη της και κακοποιείται άγρια από την Παντίλλα. Χωρίς καμιά μνησικακία η Ματρώνα, ομολογεί και πάλι ό,τι υπαγορεύει ή συνείδηση της, δηλαδή Χριστόν Έσταυρωμένον. Διότι ή ψυχή της είχε μέσα "αγάπη εκ καθαράς καρδίας και συνειδήσεως αγαθής και πίστεως ανυπόκριτου"1. Δηλαδή, αγάπη από καθαρή και ανιδιοτελή καρδιά και συνείδηση αγαθή, ελεύθερη από κάθε τύψη, και πίστη αληθινή. Ή Παντίλλα τότε με περισσότερη ωμότητα τη μαστιγώνει και τη ρίχνει στη φυλακή. Εκεί μέσα ή Ματρώνα παρέδωσε το πνεύμα της στο Θεό.
Ή Ματρωνα έζησε στα αρχαία χριστιανικά χρόνια και ήταν υπηρέτρια, στο σπίτι ενός ανωτέρου αξιωματούχου Εβραίου, στη Θεσσαλονίκη. Αυτός ήταν παντρεμένος με μία, επίσης Εβραία, πού ονομαζόταν Παντίλλα. Ή Ματρωνα, χωρίς να το ξέρουν οί κύριοι της, έγινε χριστιανή. Το γεγονός αυτό έμεινε κρυφό για πολύ καιρό. Διότι εκτελούσε με πολύ ακρίβεια την υπηρεσία της και είχε την εύμένεια τής κυρίας της. Με τον καιρό, όμως, αποκαλύφθηκε. Ενώ ή Εβραία κυρία πήγαινε στη συναγωγή, ή Ματρώνα εκμεταλλευόμενη την ευκαιρία εκτελούσε τα θρησκευτικά της καθήκοντα στη χριστιανική Εκκλησία. Την κατασκόπευσαν, όμως, οί άλλες υπηρέτριες και την πρόδωσαν στην Παντίλλα.' Η σκληρή Εβραία την κάλεσε να της πει αν όλα αυτά αληθεύουν. Ή Ματρωνα τότε ομολογεί την πίστη της και κακοποιείται άγρια από την Παντίλλα. Χωρίς καμιά μνησικακία η Ματρώνα, ομολογεί και πάλι ό,τι υπαγορεύει ή συνείδηση της, δηλαδή Χριστόν Έσταυρωμένον. Διότι ή ψυχή της είχε μέσα "αγάπη εκ καθαράς καρδίας και συνειδήσεως αγαθής και πίστεως ανυπόκριτου"1. Δηλαδή, αγάπη από καθαρή και ανιδιοτελή καρδιά και συνείδηση αγαθή, ελεύθερη από κάθε τύψη, και πίστη αληθινή. Ή Παντίλλα τότε με περισσότερη ωμότητα τη μαστιγώνει και τη ρίχνει στη φυλακή. Εκεί μέσα ή Ματρώνα παρέδωσε το πνεύμα της στο Θεό.
1. Α' προς Τιμόθεον, α' 5.
Απολυτίκιο. 'Ηχος γ'. Την ωραιότητα.Γνώμην αήττητον, Ματρώνα φέρουσα, πίστιν την ένθεον, άσυλον έσωσας, μη δουλωθείσα την ψυχήν, Εβραίων τη άπηνεία όθεν αριστεύσασα, και τον δόλιον κτείνασα, μυστικώς νενύμφευσαι, τω Δεσπότη της κτίσεως. Αυτόν ούν εκτενώς έκδυσώπει, πάσης ημάς ρυσθήναι βλάβης.
Ο ΟΣΙΟΣ ΚΗΡΥΚΟΣ ο εν τω "Άσπρω"
Απεβίωσε ειρηνικά.
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΦΙΛΗΤΟΣ, ΛΥΔΙΑ, τα δύο τους παιδιά ΘΕΟΠΡΕΠΙΟΣ και ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ, ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΣ ο δούκας και ΚΡΟΝΙΔΗΣ ο Κομενταρήσιος
Σέ καιρό διωγμού, και όταν αυτοκράτορας ήταν ο Αδριανός (117-138), ο Φιλητός με τη σύζυγο του Λυδία και τα δυο τους παιδιά, συνελήφθησαν και τους ζητήθηκε ν' αρνηθούν το Χριστό. Άλλα γονείς και παιδιά, έμειναν πιστοί στην ομολογία Του. Ούτε ταράχτηκαν καθόλου, όταν δόθηκε ή διαταγή να τους θανατώσουν με βασανιστήρια. Αντίθετα, τα απέμειναν με θαυμαστή καρτερία. Τέτοια δε υπήρξε ή σταθερότητα και ή πραότητα τους απέναντι στους δήμιους, ώστε οι παρευρισκόμενοι άρχοντες, Άμφιλόχιος και Κρονίδης, ήλθαν και αυτοί στη χριστιανική θρησκεία. Και επειδή επέμεναν, διατάχθηκε να θανατώσουν μαρτυρικά και αυτούς. Κατόπιν, σειρά βασανιστηρίων εφαρμόστηκαν εναντίον της οικογένειας, πού με παρέμβαση της θείας δυνάμεως δεν είχαν αποτέλεσμα. Τελικά τους βρήκε ο θάνατος και κατατάχθηκαν όλοι στον ένδοξο μαρτυρικό χορό.
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΙΩΑΝΝΗΣ και ΒΑΡΟΥΧΙΟΣ
Μαρτύρησαν δια ξίφους.
Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΑΝΑΝΙ
Υπήρξε στα χρόνια του βασιλιά Ιούδα (955 π.Χ.). ο βασιλιάς Ασά με τη βοήθεια του Θεού, είχε στην αρχή απόκρουση νικηφόρα την εναντίον του επιδρομή του βασιλιά της Συρίας. Κατόπιν όμως ο Άσά συνθηκολόγησε με τον βασιλιά της Συρίας και του έστειλε χρυσό και ασήμι, για να τον βοηθήσει στον πόλεμο εναντίον του βασιλείου του Ισραήλ. Τότε ο Προφήτης Άνανί, παρουσιάστηκε στον Άσά και του έκανε δριμύτατη παρατήρηση (Β' Παραλειπ. ιστ' 7-10). ο Άσά οργισμένος, φυλάκισε τον Προφήτη. Τελικά όμως αυτός απεβίωσε ειρηνικά.
Ο ΟΣΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ επίσκοπος Κορίνθου
Ήταν αδελφός του επισκόπου Άργους και Ναυπλίου Πέτρου, βλέπε σχετικά 3 Μαΐου.
Ο ΟΣΙΟΣ ΕΥΤΥΧΙΟΣ
Απεβίωσε ειρηνικά.
Το Ευαγγέλιο και το Αποστολικό Ανάγνωσμα της Κυριακής 27 Μαρτίου
Κυριακή Γ' Νηστειών (Σταυροπροσκυνήσεως)
,
***
Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο
Κεφ. 8, χωρίο 34 έως Κεφ. 9, χωρίο 1
H´\ 34 Είπεν, ὁ Κύριος, ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. 35 ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν. 36 τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; 37 ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; 38 ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων.
ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ
Αγαπητοί φίλοι,
χθες η διοίκηση της ΕΡΤ αποφάσισε να διακόψει οριστικά και αμετάκλητα την εκπομπή ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ, η οποία επί 19 έτη κατείχε σημαντική θέση στο Κυριακάτικο πρόγραμμα της κρατικής Τηλεοράσεως και ήταν εκπομπή υψηλής θεαματικότητας στο πρόγραμμα των κρατικών καναλιών. .
Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος παρουσίαζε με νηφαλιότητα θεολογικά, ιστορικά κοινωνικά και παιδαγωγικά θέματα. Στη θέση της θα προβάλλεται μία οικολογική σειρά.
Χάνεται, λοιπόν, κάθε φωνή που μιλά για Ορθοδοξία και Ελληνισμό από τα μεγάλα κανάλια.
Την Κυριακή 27 Μαρτίου που ΔΕΝ θα μεταδοθεί το προγραμματισμένο επεισόδιο ας αρχίσουμε όλοι, μετά τις 11.00, να εκφράζουμε την διαμαρτυρία μας με κάθε τρόπο, τηλεφωνικά, μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων κ.λ.π. στην ΕΤ-1. Καλό είναι να σταλούν και επιστολές στον Διεθύνοντα Σύμβουλο της ΕΡΤ κ. Λάμπη Ταγματάρχη, ο οποίος πήρε μόνος του την απόφαση.
Τηλ. - FAX ΕΡΤ:
2106066845, 2106009325 (fax) - Προέδρου κ. Παναγόπουλου
2107758824, 2107797776(fax) - Διευθύνοντος Συμβούλου κ. Ταγματάρχη
2107761169, 2107761056 (fax) - Υπευθ. Τηλεοράσεως ΕΤ1 κας Μουρίκη
ΚΕΕΠ για εκφραση παραπόνων, διαμαστυρίας κ.λ.π. για θέματα που αφοτούν στο πρόγραμμα και στις εκπομπές της κρατικής τηλεόρασης http://www.ert.gr/keep/Γ΄ Κυριακή των Νηστειών – της Σταυροπροσκυνήσεως
Η άσκηση των αρετών δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πέρα από την προσωπική ισχυρή θέληση, είναι απαραίτητη και η αγιαστική δύναμη της Εκκλησίας μας. Έτσι οι άγιοι Πατέρες όρισαν, καταμεσής της αγίας Τεσσαρακοστής να προσκυνείται ο Τίμιος Σταυρός του Κυρίου, για να λαμβάνουμε οι πιστοί από αυτόν χάρη και δύναμη για να συνεχίσουμε με σθένος τον πνευματικό μας αγώνα.
Ο Σταυρός του Χριστού είναι το καύχημα της Εκκλησίας μας και το αήττητο όπλο κατά των δυνάμεων του κακού. Πάνω σε αυτόν συντρίφτηκε το κράτος του διαβόλου και εκμηδενίστηκε η δύναμή του. Από αυτόν πήγασε η απολύτρωση και η αθανασία στο ανθρώπινο γένος. Η Εκκλησία μας ψάλλει θριαμβευτικά: «Κύριε όπλον κατά του διαβόλου τον Σταυρόν Σου ημίν δέδωκας , φρίττει γαρ και τρέμει, μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν » και «Νυν εμφανιζόμενος ο Σταυρός, δύναμιν παρέχη εν τω μέσω των νηστειών, τοις το θείον σκάμμα, ανύουσι προθύμως ΄ αυτόν μετ ' ευάβείας , κατασπαζόμεθα ».
Από φονικό και έχθιστο μέσον εκτέλεσης κακούργων μεταβλήθηκε σε μέσον αγιασμού και νοητή ασπίδα προστασίας από τις επιβουλές του Εωσφόρου και των σκοτεινών πεσόντων αγγέλων του. ʼλλοι τον παρομοιάζουν με ισχυρό κυματοθραύστη κατά των κλυδωνισμών της ζωής, που προκαλεί το κακό και η αμαρτία. Η σωματική κόπωση της νηστείας και η ψυχική νωχέλεια του πνευματικού αγώνα είναι δυο βασικοί παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να αναστείλουν τη νηπτική πορεία του πιστού. Η αγιαστική δύναμη του Σταυρού είναι το αντίδοτο σ' αυτή την κατάσταση.
Ο Σταυρός του Χριστού, εκτός από θείο σύμβολο της Εκκλησίας μας, έχει και ηθική σημασία για τον κάθε πιστό. Όπως ο Κύριος έφερε το δικό Του Σταυρό στο Γολγοθά, φορτωμένος τις ανομίες ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους, έτσι και ο πιστός του Χριστού, φέρει αυτός τον προσωπικό του σταυρό, τον αγώνα για σωτηρία και τελείωση. Ο δρόμος για τη σωτηρία είναι πραγματικός Γολγοθάς και απαιτεί αυταπάρνηση σε όσους τον ανεβαίνουν. Το βεβαίωσε ο Κύριος: « όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν , απαρνησάσθω ευατόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι » (Μαρκ.8,34). Η αγία περίοδος του Τριωδίου είναι κατ' εξοχήν σταυρική πορεία και νοητή σταύρωση των παθών μας.
Γι' αυτό η αγία μας Εκκλησία αφιέρωσε την Κυριακή αυτή στην προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού. Οι πιστοί αντλώντας χάρη από αυτόν, δυναμωμένοι πια και ανανεωμένοι, αντιπαρερχόμαστε τα εμπόδια που στήνει ο πονηρός και βαδίζουμε την ουρανοδρόμο ατραπό με οδηγό τη χαρά και τη λαχτάρα να συναντήσουμε τον αναστάντα Κύριό μας Ιησού Χριστό την αγία και λαμπροφόρο η ημέρα της εγέρσεώς Του.
Ο Σταυρός του Χριστού είναι το καύχημα της Εκκλησίας μας και το αήττητο όπλο κατά των δυνάμεων του κακού. Πάνω σε αυτόν συντρίφτηκε το κράτος του διαβόλου και εκμηδενίστηκε η δύναμή του. Από αυτόν πήγασε η απολύτρωση και η αθανασία στο ανθρώπινο γένος. Η Εκκλησία μας ψάλλει θριαμβευτικά: «Κύριε όπλον κατά του διαβόλου τον Σταυρόν Σου ημίν δέδωκας , φρίττει γαρ και τρέμει, μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν » και «Νυν εμφανιζόμενος ο Σταυρός, δύναμιν παρέχη εν τω μέσω των νηστειών, τοις το θείον σκάμμα, ανύουσι προθύμως ΄ αυτόν μετ ' ευάβείας , κατασπαζόμεθα ».
Από φονικό και έχθιστο μέσον εκτέλεσης κακούργων μεταβλήθηκε σε μέσον αγιασμού και νοητή ασπίδα προστασίας από τις επιβουλές του Εωσφόρου και των σκοτεινών πεσόντων αγγέλων του. ʼλλοι τον παρομοιάζουν με ισχυρό κυματοθραύστη κατά των κλυδωνισμών της ζωής, που προκαλεί το κακό και η αμαρτία. Η σωματική κόπωση της νηστείας και η ψυχική νωχέλεια του πνευματικού αγώνα είναι δυο βασικοί παράγοντες, οι οποίοι μπορούν να αναστείλουν τη νηπτική πορεία του πιστού. Η αγιαστική δύναμη του Σταυρού είναι το αντίδοτο σ' αυτή την κατάσταση.
Ο Σταυρός του Χριστού, εκτός από θείο σύμβολο της Εκκλησίας μας, έχει και ηθική σημασία για τον κάθε πιστό. Όπως ο Κύριος έφερε το δικό Του Σταυρό στο Γολγοθά, φορτωμένος τις ανομίες ολοκλήρου του ανθρωπίνου γένους, έτσι και ο πιστός του Χριστού, φέρει αυτός τον προσωπικό του σταυρό, τον αγώνα για σωτηρία και τελείωση. Ο δρόμος για τη σωτηρία είναι πραγματικός Γολγοθάς και απαιτεί αυταπάρνηση σε όσους τον ανεβαίνουν. Το βεβαίωσε ο Κύριος: « όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν , απαρνησάσθω ευατόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι » (Μαρκ.8,34). Η αγία περίοδος του Τριωδίου είναι κατ' εξοχήν σταυρική πορεία και νοητή σταύρωση των παθών μας.
Γι' αυτό η αγία μας Εκκλησία αφιέρωσε την Κυριακή αυτή στην προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού. Οι πιστοί αντλώντας χάρη από αυτόν, δυναμωμένοι πια και ανανεωμένοι, αντιπαρερχόμαστε τα εμπόδια που στήνει ο πονηρός και βαδίζουμε την ουρανοδρόμο ατραπό με οδηγό τη χαρά και τη λαχτάρα να συναντήσουμε τον αναστάντα Κύριό μας Ιησού Χριστό την αγία και λαμπροφόρο η ημέρα της εγέρσεώς Του.
Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως
Από τα παμπάλαια χρόνια, το βράδυ του Σαββάτου της τρίτης εβδομάδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ο σταυρός μεταφέρεται στο κέντρο του ναού, και ολόκληρη η ακόλουθη εβδομάδα είναι γνωστή ως εβδομάδα του Σταυρού.Ξέρουμε πως η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αποτελεί μια προετοιμασία για τη Μεγάλη Εβδομάδα, τότε που η Εκκλησία θα ανακαλέσει στη μνήμη της τον πόνο, τη σταύρωση και το θάνατο του Ιησού Χριστού πάνω στο σταυρό. Η προβολή του σταυρού στη μέση της Σαρακοστής, μας υπενθυμίζει το σκοπό της βαθύτερης και εντατικότερης εκκλησιαστικής ζωής κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής. Έτσι είναι ο κατάλληλος τόπος εδώ, για να σκεφτούμε το ρόλο του σταυρού, αυτού του σημαντικότατου και χαρακτηριστικότατου όλων των Χριστιανικών συμβόλων.
Το σύμβολο αυτό έχει δύο στενά αλληλένδετες σημασίες. Αφενός είναι ο σταυρός του Χριστού, αυτό το αποφασιστικό όργανο με το οποίο ολοκληρώθηκε η επίγειαζωή και διακονία του Χριστού.Είναι η ιστορία ενός φοβερού και τρομακτικού μίσους ενάντια σ’ Αυτόν που ολόκληρη η διδασκαλία Του επικεντρώθηκε στην εντολή της αγάπης, και που ολόκληρο το κύρυγμά Του ήταν μια κλήση σε αυτοθυσία στο όνομα της αγάπης. Ο Πιλάτος, ο Ρωμαίος κυβερνήτης στον οποίο μεταφέρθηκε ο Χριστός, αφού Τον συνέλαβαν, Τον εκτύπησαν και Τον έφτυσαν, λέει, «εν αυτώ ουδεμίαν αιτίαν ευρίσκω» (Ιωάν. 19, 4). Αυτό όμως προκάλεσε ένα ισχυρότερο ξέσπασμα: «Σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν!» φωνάζει το πλήθος. Έτσι ο σταυρός του Χριστού θέτει ένα αιώνιο πρόβλημα, που σκοπεύει στο βάθος της συνειδήσεως: γιατί η καλωσύνη ξεσήκωσε όχι μόνο αντίθεση, αλλά και μίσος; Γιατί η καλωσύνη σταυρώνεται πάντοτε σ’ αυτόν τον κόσμο;Συνήθως αποφεύγουμε να δώσουμε απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, επιρρίπτοντας την ευθύνη σε κάποιον άλλο: αν ήμασταν εκεί, αν ήμουν εκεί εκείνη την τρομερή νύχτα, δε θα είχα συμπεριφερθεί όπως οι άλλοι. Αλλοίμονο όμως, κάπου βαθιά στη συνείδησή μας γνωρίζουμε πως αυτό δεν είναι αλήθεια. Ξέρουμε πως οι άνθρωποι που βασάνισαν, σταύρωσαν και μίσησαν τον Χριστό δεν ήταν κάποιου είδους τέρατα, κατεχόμενα από κάποιο ιδιαίτερο και μοναδικό κακό. Όχι, ήταν «όπως όλοι μας». Ο Πιλάτος προσπάθησε ακόμη και να υπερασπιστεί τον Ιησού, να μεταπείσει το πλήθος, προσφέρθηκε ακόμη και να απελευθερώσει το Χριστό ως κίνηση καλής θελήσεως, χάριν της εορτής, όταν κι αυτό απέτυχε, στάθηκε μπροστά στο πλήθος και ένιψε τα χέρια του, δείχνοντας τη διαφωνία του σ’ αυτό το φόνο. Αυτό μας μεταφέρει στη δεύτερη σημασία του σταυρού. Μετά το σταυρό του Χριστού ακολουθεί ο δικός μας σταυρός, για τον οποίο ο Χριστός είπε, «ει τις θέλειοπίσω μου έρχεσθαι,… αράτω τον σταυρόν αυτού καθ’ ημέραν και ακολουθείτω μοι» (Λουκ. 9, 23).Αυτό σημαίνει πως η επιλογή που είχε να κάνει ο καθένας εκείνη τη νύχτα –ο Πιλάτος, οι στρατιώτες, οι αρχηγοί, το πλήθος κι ο καθένας μέσα στο πλήθος –είναι μια επιλογή που τίθεται συνεχώς και σε καθημερινή βάση μπροστά μας.Εξωτερικά, η επιλογή έχει να κάνει με κάτι φαινομενικά ασήμαντο για μας, ή δευτερεύον. Για τη συνείδηση όμως τίποτε δεν είναι πρώτο ή δεύτερο, αλλά το καθετί μετράται αν είναι αληθινό ή ψεύτικο, καλό ή κακό.Το να σηκώνεις λοιπόν το σταυρό σου καθημερινά δεν είναι απλώς το να αντέχεις τα φορτία και τις μέριμνες της ζωής, αλλά πάνω απ’ όλα το να ζεις αρμονικάμε τη συνείδησή σου, το να ζεις μέσα στο φως της κρίσεως της συνειδήσεως.Ακόμη και σήμερα, με όλο τον κόσμο να κοιτάζει, ένας άνθρωπος στον οποίο «ουδέν ευρέθη αίτιον» μπορεί να συλλαμβάνεται, να βασανίζεται, να κτυπιέται, να φυλακίζεται ή να εξορίζεται. Όλα αυτά δε «επί τη βάσει του νόμου», χάριν της υπακοής και πειθαρχίας, όλα στο όνομα της τάξεως, για το καλό όλων. Πόσοι Πιλάτοι δε νίπτουν τα χέρια τους, πόσοι στρατιώτες δε σπεύδουν να εκτελέσουν τις διαταγές της στρατιωτικής ιεραρχίας, πόσοι άνθρωποι υπάκουα, δουλόπρεπα δεν τουςχειροκροτούν, ή τουλάχιστον δεν κοιτάζουν σιωπηλά το κακό που θριαμβεύει;
Καθώς μεταφέρουμε το σταυρό, καθώς τον προσκυνούμε, καθώς τον ασπαζόμαστε, ας σκεφτούμε τη σημασία του. Τί μας λέει, σε τί μάς καλεί; Ας θυμηθούμε το σταυρόως επιλογή από την οποία κρέμονται τα πάντα στον κόσμο, και που χωρίς αυτόν όλα στον κόσμο γίνονται θρίαμβος του κακού και του σκότους. Ο Χριστός είπε,«εις κρίμα εγώ εις τον κόσμον τούτον ήλθον» (Ιωαν. 9, 39). Σ’ αυτή την κρίση, μπροστά στο δικαστήριο της σταυρωμένης αγάπης, της αλήθειας και της καλωσύνης,δικάζεται ο καθένας μας.
Το σύμβολο αυτό έχει δύο στενά αλληλένδετες σημασίες. Αφενός είναι ο σταυρός του Χριστού, αυτό το αποφασιστικό όργανο με το οποίο ολοκληρώθηκε η επίγειαζωή και διακονία του Χριστού.Είναι η ιστορία ενός φοβερού και τρομακτικού μίσους ενάντια σ’ Αυτόν που ολόκληρη η διδασκαλία Του επικεντρώθηκε στην εντολή της αγάπης, και που ολόκληρο το κύρυγμά Του ήταν μια κλήση σε αυτοθυσία στο όνομα της αγάπης. Ο Πιλάτος, ο Ρωμαίος κυβερνήτης στον οποίο μεταφέρθηκε ο Χριστός, αφού Τον συνέλαβαν, Τον εκτύπησαν και Τον έφτυσαν, λέει, «εν αυτώ ουδεμίαν αιτίαν ευρίσκω» (Ιωάν. 19, 4). Αυτό όμως προκάλεσε ένα ισχυρότερο ξέσπασμα: «Σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν!» φωνάζει το πλήθος. Έτσι ο σταυρός του Χριστού θέτει ένα αιώνιο πρόβλημα, που σκοπεύει στο βάθος της συνειδήσεως: γιατί η καλωσύνη ξεσήκωσε όχι μόνο αντίθεση, αλλά και μίσος; Γιατί η καλωσύνη σταυρώνεται πάντοτε σ’ αυτόν τον κόσμο;Συνήθως αποφεύγουμε να δώσουμε απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, επιρρίπτοντας την ευθύνη σε κάποιον άλλο: αν ήμασταν εκεί, αν ήμουν εκεί εκείνη την τρομερή νύχτα, δε θα είχα συμπεριφερθεί όπως οι άλλοι. Αλλοίμονο όμως, κάπου βαθιά στη συνείδησή μας γνωρίζουμε πως αυτό δεν είναι αλήθεια. Ξέρουμε πως οι άνθρωποι που βασάνισαν, σταύρωσαν και μίσησαν τον Χριστό δεν ήταν κάποιου είδους τέρατα, κατεχόμενα από κάποιο ιδιαίτερο και μοναδικό κακό. Όχι, ήταν «όπως όλοι μας». Ο Πιλάτος προσπάθησε ακόμη και να υπερασπιστεί τον Ιησού, να μεταπείσει το πλήθος, προσφέρθηκε ακόμη και να απελευθερώσει το Χριστό ως κίνηση καλής θελήσεως, χάριν της εορτής, όταν κι αυτό απέτυχε, στάθηκε μπροστά στο πλήθος και ένιψε τα χέρια του, δείχνοντας τη διαφωνία του σ’ αυτό το φόνο. Αυτό μας μεταφέρει στη δεύτερη σημασία του σταυρού. Μετά το σταυρό του Χριστού ακολουθεί ο δικός μας σταυρός, για τον οποίο ο Χριστός είπε, «ει τις θέλειοπίσω μου έρχεσθαι,… αράτω τον σταυρόν αυτού καθ’ ημέραν και ακολουθείτω μοι» (Λουκ. 9, 23).Αυτό σημαίνει πως η επιλογή που είχε να κάνει ο καθένας εκείνη τη νύχτα –ο Πιλάτος, οι στρατιώτες, οι αρχηγοί, το πλήθος κι ο καθένας μέσα στο πλήθος –είναι μια επιλογή που τίθεται συνεχώς και σε καθημερινή βάση μπροστά μας.Εξωτερικά, η επιλογή έχει να κάνει με κάτι φαινομενικά ασήμαντο για μας, ή δευτερεύον. Για τη συνείδηση όμως τίποτε δεν είναι πρώτο ή δεύτερο, αλλά το καθετί μετράται αν είναι αληθινό ή ψεύτικο, καλό ή κακό.Το να σηκώνεις λοιπόν το σταυρό σου καθημερινά δεν είναι απλώς το να αντέχεις τα φορτία και τις μέριμνες της ζωής, αλλά πάνω απ’ όλα το να ζεις αρμονικάμε τη συνείδησή σου, το να ζεις μέσα στο φως της κρίσεως της συνειδήσεως.Ακόμη και σήμερα, με όλο τον κόσμο να κοιτάζει, ένας άνθρωπος στον οποίο «ουδέν ευρέθη αίτιον» μπορεί να συλλαμβάνεται, να βασανίζεται, να κτυπιέται, να φυλακίζεται ή να εξορίζεται. Όλα αυτά δε «επί τη βάσει του νόμου», χάριν της υπακοής και πειθαρχίας, όλα στο όνομα της τάξεως, για το καλό όλων. Πόσοι Πιλάτοι δε νίπτουν τα χέρια τους, πόσοι στρατιώτες δε σπεύδουν να εκτελέσουν τις διαταγές της στρατιωτικής ιεραρχίας, πόσοι άνθρωποι υπάκουα, δουλόπρεπα δεν τουςχειροκροτούν, ή τουλάχιστον δεν κοιτάζουν σιωπηλά το κακό που θριαμβεύει;
Καθώς μεταφέρουμε το σταυρό, καθώς τον προσκυνούμε, καθώς τον ασπαζόμαστε, ας σκεφτούμε τη σημασία του. Τί μας λέει, σε τί μάς καλεί; Ας θυμηθούμε το σταυρόως επιλογή από την οποία κρέμονται τα πάντα στον κόσμο, και που χωρίς αυτόν όλα στον κόσμο γίνονται θρίαμβος του κακού και του σκότους. Ο Χριστός είπε,«εις κρίμα εγώ εις τον κόσμον τούτον ήλθον» (Ιωαν. 9, 39). Σ’ αυτή την κρίση, μπροστά στο δικαστήριο της σταυρωμένης αγάπης, της αλήθειας και της καλωσύνης,δικάζεται ο καθένας μας.
Εορτάζοντες την 26ην του μηνός Μαρτίου
- ΣΥΝΑΞΙΣ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ 26 ΜΑΡΤΥΡΕΣ πού μαρτύρησαν στη Γοτθία, από τους οποίους οι δύο είναι Πρεσβύτεροι, Βαθούσης (ή Άαθούσης) και Ουίρκας (ή Ούήρικας) με τους δύο γιους του και τις τρεις θυγατέρες του και Αρπύλας ο μοναχός, λαϊκοί δε, Άβήπας, Αγνός (ή Αγγιάς), Ρύαξ ή (Ρυΐας), Ηγάθραξ. Ήοκόος (ή Ήσκόης), Σύλλας, Σίγητζας (ή Σίδητζας), Σουηρίλας, Σεϊμβλας, Οέρμας (ή Οέρθας). Φίλγας και από τις γυναίκες Άννα, Αλλάς, Βάρις (ή Βάρκα), Μωϊκώ, Μαμίκα, Ούϊρκώ (ή Ούηκώ) και Ανιμαΐς.
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΚΟΔΡΑΤΟΣ, ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ, ΜΑΝΟΥΗΛ και άλλοι ΣΑΡΑΝΤΑ (40) από την Ανατολή
- Ο ΟΣΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ο Ομολογητής, ηγούμενος Τριγλίας
- ΔΙΗΓΗΣΗ ωφέλιμη Μάλχου μοναχού, πού αιχμαλωτίστηκε
- Ο ΟΣΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ο Νέος αδελφός του Οσίου Παύλου του εν τω Λάτρω
- Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ από τη Σόφια της Βουλγαρίας
- [Ο ΑΓΙΟΣ ΠΟΥΛΙΟΣ ο Αναγνώστης]
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Άγιος Λουκάς Αρχιεπίσκοπος Κριμαίας
Λόγος εις τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου
Τρία σημαντικότατα γεγονότα στην ιστορία του κόσμου εορτάζει σήμερα η Εκκλησία μας.
To πρώτο είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, τον οποίο εορτάζουμε σήμερα με χαρά και αγάπη, αλλά και με δέος ενώπιον του μεγαλείου του γεγονότος αυτού, το οποίο ονομάζεται «κεφάλαιον» (δηλαδή αρχή) της σωτηρίας μας.
Εννέα μήνες μετά τον Ευαγγελισμό πραγματοποιήθηκε και το δεύτερο από τα σημαντικότερα γεγονότα, η κατά σάρκα Γέννηση του Κυρίου μας Ιησού Χρίστου. Κορυφή και ολοκλήρωση της σωτηρίας μας θα είναι η ανάσταση του Κυρίου Ιησού Χρίστου μετά από ένα φρικτό θάνατο πάνω στο Σταυρό.
Λόγος εις τον Ευαγγελισμόν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Αειπαρθένου Μαρίας. Αγ. Νικόλαος Καβάσιλας
Εάν πρέπει κάποτε να χαίρη ο άνθρωπος και να σκιρτά και να ψάλλη με ευφροσύνη, εάν υπάρχη μιά περίοδος που απαιτεί να λεχθή ό,τι υπάρχει πιο μεγάλο και πιο λαμπρό και που κάνει τον άνθρωπο να ποθή να έχη όσο το δυνατόν ευρύτερη σχέση, ωραιότερη έκφραση και δυνατώτερο λόγο, για να υμνήση τα μεγαλεία της, δεν βλέπω ποια άλλη μπορεί να είναι αυτή, αν όχι η σημερινή γιορτή.
Γιατί σαν σήμερα έφθασε στη γη Άγγελος από τον ουρανό αναγγέλλοντας την απαρχή όλων των καλών. Σήμερα ο ουρανός μεγαλύνεται.
Γιατί σαν σήμερα έφθασε στη γη Άγγελος από τον ουρανό αναγγέλλοντας την απαρχή όλων των καλών. Σήμερα ο ουρανός μεγαλύνεται.
Αββάς Ιουστίνος Πόποβιτς
ΑΒΒΑ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ (1894-1979)
Σύντομη βιογραφία και Θεόσοφες διδαχές
Ό όσιος και θεοφόρος πατήρ Ιουστίνος γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου του 1894, ξημερώματα του Ευαγγελισμού στην πόλη Βράνιε της νοτίου Σερβίας. Ό πατέρας του ονομαζόταν Σπυρίδων και ή μητέρα του Αναστασία. Κατά την βάπτιση έλαβε το όνομα Ευάγγελος. Ή οικογένεια του πατέρα του ήταν εκ παραδόσεως ιερατική και είχε δώσει στην ορθόδοξη Εκκλησία τουλάχιστον επτά ιερωμένους. Αυτό εξάλλου φανερώνει και το επώνυμο Πόποβιτς = Παπαδόπουλος. Από μικρό παιδάκι ακόμα, συχνά επισκεπτόταν με τούς γονείς του τον άγιο Πρόχορο τον Θαυματουργό στην κοντινή Μονή Πτσίνσκι όπου και είδε με τα μάτια του την θεραπεία της μητέρας του από βαριά ασθένεια.
Μια δεύτερη πηγή ευλάβειας για τον μικρό Ευάγγελο ήταν ή τακτική ανάγνωση του Ευαγγελίου από τα δεκατέσσερα του χρόνια μα και ή ασκητική βίωση του μέχρι το τέλος της ζωής του.
Τρίτη πηγή θείας έμπνευσης έγινε για τον μικρό Πόποβιτς η ανάγνωση των Συναξαριών και αργότερα των έργων των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας. Έλεγε ό ίδιος χαρακτηριστικά: «η Ορθοδοξία δεν είναι βιβλιοθήκη, την οποία μπορείς να μελετήσεις, αλλά βίωμα το όποιο καλείσαι να ζήσεις. Ή Ορθοδοξία είναι πρώτιστα βιοτή και μάλιστα Όσια Βιοτή και ύστερα διδαχή και μάλιστα διδαχή ζωής, χάριτος, η οποία δεν έχει τίποτε από την νέκρα του σχολαστικισμού και τον ορθολογισμό του προτεσταντισμού. Ή Ορθοδοξία έχει την δική της μεθοδολογία και παιδαγωγική, τους Βίους των Αγίων».
Ο Λόγος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Πνύκα
O Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απηύθυνε στις 7 Οκτωβρίου 1838 (σε ηλικία 68 ετών) στην Πνύκα, τον πιο κάτω λόγο προς τους νέους του Α΄ Γυμνασίου της Αθήνας:
|
Παιδιά μου!
Εις τον τόπο τούτο, οπού εγώ πατώ σήμερα, επατούσαν και εδημηγορούσαν τον παλαιό καιρό άνδρες σοφοί, και άνδρες με τους οποίους δεν είμαι άξιος να συγκριθώ και ούτε να φθάσω τα ίχνη των. Εγώ επιθυμούσα να σας ιδώ, παιδιά μου, εις την μεγάλη δόξα των προπατόρων μας, και έρχομαι να σας ειπώ, όσα εις τον καιρό του αγώνος και προ αυτού και ύστερα απ' αυτόν ο ίδιος επαρατήρησα, και απ' αυτά να κάμωμε συμπερασμούς και δια την μέλλουσαν ευτυχίαν σας, μολονότι ο Θεός μόνος ηξεύρει τα μέλλοντα. Και δια τους παλαιούς Έλληνας, οποίας γνώσεις είχαν και ποία δόξα και τιμήν έχαιραν κοντά εις τα άλλα έθνη του καιρού των, οποίους ήρωας, στρατηγούς, πολιτικούς είχαν, δια ταύτα σας λέγουν καθ' ημέραν οι διδάσκαλοί σας και οι πεπαιδευμένοι μας. Εγώ δεν είμαι αρκετός. Σας λέγω μόνον πως ήταν σοφοί, και από εδώ επήραν και εδανείσθησαν τα άλλα έθνη την σοφίαν των. |
Εορτάζοντες την 25ην του μηνός Μαρτίου
- Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ και ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ 1821
- Ο ΟΣΙΟΣ ΣΕΝΝΟΥΦΙΟΣ ο Σημειοφόρος
- ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΠΕΛΑΓΙΑ και ΘΕΟΔΟΣΙΑ
- Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ από τους δήμιους
Αναλυτικά
Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ και ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ 1821
Είναι το χαρμόσυνο μήνυμα της θείας ενσάρκωσης, πού με τόσο σαφή τρόπο μας το παρουσιάζει ο ευαγγελιστής Λουκάς στο Ευαγγέλιο του (κεφ. Α' στίχ. 26-38). Την ήμερα αυτή, ο θεόσταλτος αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάζεται και λέει στην Παρθένα Μαρία ότι θα γεννήσει υιό, πού θα είναι ο Σωτήρ του κόσμου. Αξίζει, όμως, να δούμε πώς οι εμπνευσμένοι υμνωδοί της Εκκλησίας μας έψαλαν το κοσμοσωτήριο άγγελμα: "Σήμερον χαράς Ευαγγέλια παρθενική πανήγυρις τα κάτω τοις άνω συνάπτεται· ο Αδάμ καινουργείται ή Εύα της πρώτης λύπης ελευθερούται και ή σκηνή της καθ' ημάς ουσίας τη θεώσει του προσληφθέντος φυράματος ναός Θεού κεχρημάτικεν. "Ω μυστήριον! ο τρόπος της κενώσεως άγνωστος, ο τρόπος της συλλήψεως άφραστος. Άγγελος λειτουργεί τω θαύματι παρθενική γαστήρ τον Υίόν υποδέχεται, Πνεύμα άγιον καταπέμπεται Πατήρ άνωθεν ευδοκεί, και το συνάλλαγμα κατά κοινήν πραγματεύεται βούλησιν εν ω και δι' ου σωθέντες, συνωδά τω Γαβριήλ, προς την Παρθένον βοήοωμεν χαίρε, κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου, εξ ης ή σωτηρία, Χριστός ο Θεός ημών, την καθ' ημάς προσλαβόμενος φύσιν προς εαυτόν έπανήγαγεν".
Είναι το χαρμόσυνο μήνυμα της θείας ενσάρκωσης, πού με τόσο σαφή τρόπο μας το παρουσιάζει ο ευαγγελιστής Λουκάς στο Ευαγγέλιο του (κεφ. Α' στίχ. 26-38). Την ήμερα αυτή, ο θεόσταλτος αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάζεται και λέει στην Παρθένα Μαρία ότι θα γεννήσει υιό, πού θα είναι ο Σωτήρ του κόσμου. Αξίζει, όμως, να δούμε πώς οι εμπνευσμένοι υμνωδοί της Εκκλησίας μας έψαλαν το κοσμοσωτήριο άγγελμα: "Σήμερον χαράς Ευαγγέλια παρθενική πανήγυρις τα κάτω τοις άνω συνάπτεται· ο Αδάμ καινουργείται ή Εύα της πρώτης λύπης ελευθερούται και ή σκηνή της καθ' ημάς ουσίας τη θεώσει του προσληφθέντος φυράματος ναός Θεού κεχρημάτικεν. "Ω μυστήριον! ο τρόπος της κενώσεως άγνωστος, ο τρόπος της συλλήψεως άφραστος. Άγγελος λειτουργεί τω θαύματι παρθενική γαστήρ τον Υίόν υποδέχεται, Πνεύμα άγιον καταπέμπεται Πατήρ άνωθεν ευδοκεί, και το συνάλλαγμα κατά κοινήν πραγματεύεται βούλησιν εν ω και δι' ου σωθέντες, συνωδά τω Γαβριήλ, προς την Παρθένον βοήοωμεν χαίρε, κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου, εξ ης ή σωτηρία, Χριστός ο Θεός ημών, την καθ' ημάς προσλαβόμενος φύσιν προς εαυτόν έπανήγαγεν".
Απολυτίκιο. Ήχος δ'.Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον, και του άπ' αιώνος μυστηρίου ή φανέρωσις· ο Υίός του Θεού, υιός της Παρθένου γίνεται, και Γαβριήλ την χάριν ευαγγελίζεται. Διό και ημείς συν αύτώ, τη Θεοτόκω βοήσωμεν Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου.
Ο ΟΣΙΟΣ ΣΕΝΝΟΥΦΙΟΣ ο Σημειοφόρος
Απεβίωσε ειρηνικά. Ίσως είναι ο ίδιος με τον ασκητή της Νιτρίας Σεννούφιο.
ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΠΕΛΑΓΙΑ και ΘΕΟΔΟΣΙΑ
Μαρτύρησαν δια ξίφους.
Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ από τους δήμιους
Αυτός γνώρισε τον Χριστό και μαρτύρησε αφού τον έκλεισαν σε βρωμερή απομόνωση, και πέθανε μάλλον από ασφυξία.
Η καθιερωση της εθνικης εορτης 25ης Μαρτιου
Ο πρώτος πανηγυρισμός της Εθνικής Εορτής, στις 25 Μαρτίου 1838 στην Αθήνα
Ιστορικά
Καθιερώθηκε με το διάταγμα 980/15-3-1838 η ημέρα εθνικής εορτής «εις το διηνεκές»
Πριν από εκατόν πενήντα εννέα χρόνια γιορτάστηκε για πρώτη φορά επίσημα η 25η Μαρτίου ως ημέρα εθνικής εορτής. Στις 15 Μαρτίου 1838 συγκεκριμένα, με το διάταγμα 980, καθιερώθηκε επίσημα η 25η Μαρτίου ως παντοτινή, «εις το διηνεκές», εθνική εορτή των Ελλήνων.
Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε δεκαεφτά χρόνια μετά την 25η Μαρτίου του 1821, που θεωρείται ως ημέρα έναρξης του αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία, ως ημέρα του ιερού όρκου των προγόνων μας για λευτεριά ή θάνατο, μπροστά στον ιεράρχη Παλαιών Πατρών Γερμανό.
Την πρόταση για την έκδοση του διατάγματος από τον βασιλιά Όθωνα είχε κάνει ο Γεώργιος Γλαράκης, γραμματέας της Επικρατείας επί των Εκκλησιαστικών, Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Εσωτερικών. Η εισήγηση του, που καθόριζε την 25η Μαρτίου ως ημέοα εθνικής εορτής, θεωρήθηκε ορθή και εύστοχη γιατί αποτελούσε ένα θαυμάσιο συνδυασμό του εθνικού με το θρησκευτικό στοιχείο. Διότι, όπως χαρακτηριστικά τόνιζε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, το ελληνικό έθνος «εις την ιεράν του θρησκείαν οφείλει τας σημερινός αριστείας του, την ανεξαρτησίαν και πολιτικήν του ύπαρξιν, διότι μέγας ο Θεός των Χριστιανών όστις υπερασπίζεται τα δίκαια του...»
ΠΑΤΡΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ "Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ 1821"
Πατρών Χρυσόστομος "Η αλήθεια για την επανάσταση είναι ΑΘΑΝΑΤΗ"
Συντάχθηκε απο την Ιερά Μητρόπολή Πατρών
Μετά από όσα λέγονται και ακούονται τον τελευταίο καιρό από προσκυνημένους, «Έλληνες» εναντίον των ηρώων της Πίστεως και της Πατρίδος, οι οποίοι έδωκαν το αίμα τους για την λευτεριά της Ελλάδος και μετά από την αισχρή παραποίηση και αλλοίωση της ιστορίας, η οποία επιχειρείται μέσα από τηλεοπτικούς διαύλους, (έφτασαν σε σημείο να χαρακτηρίσουν μεταξύ των άλλων, μύθο, την ευλογία της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα, από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό και φρικτή σφαγή και πλιάτσικο εκ μέρους των Ελλήνων την απελευθέρωση της Τριπολιτσάς), θεωρήσαμε χρέος μας να διαμαρτυρηθούμε ως Έλληνες, οι οποίοι όχι μόνο θίγονται αλλά και αηδιάζουν απ’ όλα τα παραπάνω και όλες τις ελεεινότητες των καιρών, αλλά και ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, αφού υπάρχει περισσή ασέβεια και προς αυτήν την Εκκλησία, η οποία στάθηκε η φιλόστοργη μάνα του Γένους.
Σαν μιαν απάντηση σε όλους τους ανιστόρητους και νάνους, που μόνο τιμή δεν περιποιούν στην Ελλάδα, παραθέτομε κείμενο - ομιλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρών, για τον Κολοκοτρώνη, του οποίου δυστυχώς το σεβάσμιο πρόσωπο, επίσης, από αδαείς και πατραλοίες, τον τελευταίο καιρό υβρίσθη.
Η ομιλία αυτή, έξεφωνήθη από τον τότε Αρχιμανδρίτη και Ιεροκήρυκα της Ιεράς Μητροπόλεως Μαντινείας και Κυνουρίας Χρυσόστομο Σκλήφα, νυν Μητροπολίτη Πατρών, κατά το Επίσημο Μνημόσυνο που ετελέσθη στην Τρίπολη στις 25 Σεπτεμβρίου 1993, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Βασιλείου, για την ανάπαυση της ψυχής του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, με την συμπλήρωση 150 ετών από την κοίμησή του.
Εορτάζοντες την 24ην του μηνός Μαρτίου
- Ο ΟΣΙΟΣ ΑΡΤΕΜΩΝ επίσκοπος Σελευκείας της Πισιδίας και Προεόρτια του Ευαγγελισμού της ΘΕΟΤΟΚΟΥ
- Ο ΑΓΙΟΣ ΑΡΤΕΜΩΝ Ίερομάρτυρας, πρεσβύτερος Λαοδικείας
- Ο ΟΣΙΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΟΚΤΩ ΜΑΡΤΥΡΕΣ οι εν Καισαρεία της Παλαιστίνης
- Ο ΟΣΙΟΣ ΜΑΡΤΙΝΟΣ ο Θηβαίος
- Ο ΟΣΙΟΣ ΑΒΡΑΑΜ πού μόνασε στο όρος Λάστρος
- Ο ΟΣΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ο Ξυλινίτης
- Ο ΑΓΙΟΣ ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ ο Γ (ή Παρθενάκης) Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
- Ο ΟΣΙΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ο Ρώσος.
- ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΣΤΕΦΑΝΟΣ και ΠΕΤΡΟΣ μάρτυρες,
ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΔΙΑΚΟΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΡΥΛΛΗ
Tην Β Κυριακή των νηστειών με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας Κώου και Νισύρου κ.κ.Ναθαναήλ και με τη χάρη του Αγιου Πνεύματος στην ενορία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Μαστιχαρίου χειροτονήθηκε ο ευλαβέστατος Διάκονος Νικόλαος Γρύλλης
Η να ξεσκλαβωθούμε ή όλοι να πεθάνομε...
ΣΤ' ΑΡΜΑΤΑ, ΑΔΕΡΦΙΑ!...
Ήγαπημένοι μου... Ήτανε φαίνεται από το Θεό γραμμένο ν' αδράξωμε τ' άρματα μία ήμερα και να χυθούμε καταπάνου στους τυράννους μας, που τόσα χρόνια ανελεήμονα μας τυραγνεύουν. Τι τη θέλομε, βρέ αδέρφια, αυτή την πολυπικραμένη ζωή, να ζούμε απο-
κάτω ατή σκλαβιά και το σπαθί των Τούρκων να ακονιέται στα κεφάλια μας;
κάτω ατή σκλαβιά και το σπαθί των Τούρκων να ακονιέται στα κεφάλια μας;
Δεν τηράτε που τίποτα δε μας απόμεινε; Αι εκκλησίες μας γενήκανε τζαμιά και αχούρια των Τούρκων κανένας δε μπορεί να πη, πώς τάχα έχει τίποτε εδικό του, γιατί το ταχιά βρίσκεται φτωχός, σα διακονιάρης στη στράτα. Οι φαμελιές μας και τα παιδιά μας, είναι ατά χέρια και στη διάκριση των Τούρκων. Τίποτε, αδέρφια δε μας έμεινε. Δεν είναι πρέποντας να σταυρώσωμε τά χέρια και να τηράμε τον ουρανό· ο Θεός μάς έδωσε χέρια, γνώση και νου ας ρωτήσομε την καρδιά μας και ό,τι μας απαντυχαίνει, ας το βάλωμε γλήγορα σε πράξη, και ας είμεθα, αδέρφια, βέβαιοι, πως ο Χριστός μας, ο πολυαγαπημένος, θα βάλη το χέρι απάνου μας.
Ό,τι θα κάμωμε, πρέποντας είναι να το κάμωμε μιά ώρα αρχίτερα, γιατί ύστερα θα χτυπάμε τα κεφάλια μας. Τώρα ή Τουρκία είναι μπερδεμένη σε πόλεμους, και δεν έχει ασκέρια να στείλη καταπάνου μας. Ας ωφεληθούμε από την περίσταση, όπου ο θεός: ακούοντας τα δίκαια παράπονα μας, μας έστειλε για ελόγου μας· μία ώρα,πρέποντας είναι να ξεσπάσει αυτό το μαράζι, όπου μας τρώγει την καρδιά.
Στα άρματα, αδέρφια! Η να ξεσκλαβωθούμε ή όλοι να πεθάνομε, και βέβαια, καλλίτερο θάνατο δε μπορεί να προτιμήση κάθε Χριστιανός και Έλληνας.
Οδυσσεύς Ανδρούτσος
O Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε'
ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΖΗΖΗ
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε’
Η επιχειρηθείσα αλλοίωση της ιστορίας
1. Ο Σταυρός του Χριστού
Τον Σταυρό του Κυρίου προβάλλει σήμερα η Εκκλησία εις προσκύνησιν για να μας ενισχύσει στην πορεία προς το Πάσχα. Από την εξουθένωση και την καταισχύνη του Σταυρού επήγασε το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως. Συντρίβονται τα ανθρώπινα κριτήρια, οι ανθρώπινες εκτιμήσεις και αξιολογήσεις με το Σταυρό του Χριστού. ό,τι φαίνεται σκάνδαλο, μωρία και ανοησία και καταφρόνια αποδεικνύεται δύναμη, σοφία, αγιασμός και δόξα. Το ξύλο της ντροπής και της αισχύνης, πάνω στο οποίο άφηναν την τελευταία τους πνοή οι μεγαλύτεροι λησταί και κακούργοι, μεταβάλλεται σε σύμβολο και όργανο αγιασμού και δόξης. Μ’ αυτόν εκφράζουμε οι Χριστιανοί την πίστη μας σημειώνοντάς τον στο στήθος μας, αυτόν δίνουμε σαν φυλακτό στα αγαπημένα μας πρόσωπα, αυτός κοσμούσε και κοσμεί τα σκήπτρα των βασιλέων και τις μίτρες των αρχιερέων, αυτός θρονιάζεται στις κορυφές των ναών. Είναι το ακαταμάχητο όπλο εναντίον των αντιθέων δυνάμεων, η δόξα των αγίων της Εκκλησίας.
Ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, θεραπευτήριο ψυχῶν
Προηγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Μεγάλου Μετεώρου
Ἀρχιμ. Ἀθανασίου Ἀναστασίου
Ἱερός Ναός Ἁγίου Νικολάου Λαρίσης, Κατανυκτικός Ἑσπερινός
Α΄ Κυριακῆς Νηστειῶν
Κυριακή 13 Μαρτίου 2011
Σεβασμιώτατε,Πρίν ἀρχίσουμε τήν ὁμιλία μας, ἐπιτρέψατέ μας νά Σᾶς ἐκφράσουμε τίς ἀπό καρδίας εὐχαριστίες μας γιά τά εὐγενικά Σας λόγια καί γιά τήν πλούσια πατρική Σας ἀγάπη πρός τό πρόσωπό μας, πού ἐκδηλώνεται ποικιλοτρόπως ἐπί πολλά ἔτη, καθώς καί γιά τήν ἰδιαίτερα τιμητική Σας πρόσκληση νά μιλήσουμε ἐνώπιον Ὑμῶν καί τῶν φιλοθέων καί φιλακολούθων πιστῶν κατά τόν Κατανυκτικό Ἑσπερινό τῆς σημερινῆς Α΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν· στήν λαμπρή αὐτή ἑορτή πού τιμοῦμε τήν νίκη τῆς Ἁγίας μας Ὀρθοδοξίας ἐπί τῶν αἱρέσεων μέ τήν ἀναστήλωση τῶν ἁγίων εἰκόνων καί τήν ὀρθή τιμή καί προσκύνησή τους.
Μία νίκη πού ἐπιτεύχθηκε μετά ἀπό σκληρές δοκιμασίες καί τό μαρτύριο χιλιάδων ὁμολογητῶν στό Ἑλληνικό Βυζάντιο, πατριαρχῶν, ἐπισκόπων, κληρικῶν, μοναχῶν καί ἁπλῶν πιστῶν, πού θυσίασαν ἀξιώματα, θέσεις, περιουσία καί αὐτή τήν ζωή τους.
Τό θέμα, πού θά ἀναπτύξουμε, δι’ εὐχῶν Σας Σεβασμιώτατε, εἶναι: Ἡ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ὡς θεραπευτήριο ψυχῶν.
Ἡ εἴσοδός μας στήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή καί ἡ λαμπρή ἀποψινή ἑορτή μᾶς γεμίζουν μέ μιά πηγαία δοξολογία, εὐχαριστία καί εὐγνωμοσύνη πρός τόν Παντευεργέτη Τριαδικό Θεό μας, πού μέσα στό ἄπειρο ἔλεός Του καί τήν ἀνεξιχνίαστη φιλανθρωπία Του καί στοργή Του, βρίσκεται πάντα παρών μέσα στήν κιβωτό τῆς σωτηρίας μας, τήν Ἁγία μας Ἐκκλησία.
Ἡ ἀπόπειρα νά δοθεῖ ἕνας πλήρης ὁρισμός γιά τήν Ἐκκλησία δέν στάθηκε ποτέ ἐπιτυχής, καθώς ἡ Ἐκκλησία εἶναι «μυστήριον μέγα» καί δέν κατανοεῖται οὔτε ἑρμηνεύεται μέσα στά πεπερασμένα ὅρια τῆς ἀνθρώπινης σκέψεως καί λογικῆς.
Ἐκκλησία εἶναι τό πραγματικό καί ζωντανό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί τῶν πιστῶν μέ κεφαλή τόν ἴδιο τόν Κύριό μας.
«Καί αὐτόν ἔδωκε κεφαλήν ὑπέρ πάντα τῇ ἐκκλησίᾳ, ἥτις ἐστί τό σῶμα αὐτοῦ, τό πλήρωμα τοῦ τά πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου» (Ἐφ. 1, 23), μᾶς λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Καί ὁ ἀείμνηστος Καθηγητής μας π. Ἰωάννης Ρωμανίδης μᾶς ἐξηγεῖ ὅτι «Ἐκκλησία εἶναι τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖον ἀποτελεῖται ἀπό ὅλους τούς εἰς Χριστόν πιστούς, τούς μετέχοντας εἰς τήν πρώτην ἀνάστασιν καί τούς ἔχοντας τόν ἀρραβώνα τοῦ Πνεύματος ἤ καί προγευομένους τήν θέωσιν». (παραπομπή).
Μέσα στήν Ἐκκλησία ἀγωνιζόμαστε, ἁγιαζόμαστε καί προγευόμαστε τή μέλλουσα εὐφροσύνη τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν καί μέσα σέ αὐτή, τελικά, σωζόμαστε καί γευόμαστε ὀντολογικά τήν ἄκτιστη Χάρη καί τήν ἄκτιστη δόξα τοῦ Χριστοῦ μας.
«Μπαίνοντας στήν ἄκτιστη Ἐκκλησία, -ἔλεγε ὁ μακαριστός Γέροντας Πορφύριος- ἐρχόμαστε στόν Χριστό, μπαίνουμε στό ἄκτιστον. Καλούμαστε, δηλαδή,... κι ἐμεῖς οἱ πιστοί νά γίνομε ἄκτιστοι κατά χάριν, νά γίνομε μέτοχοι τῶν θείων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ, νά μποῦμε μέσα στό μυστήριο τῆς θεότητος, νά ξεπεράσομε τό κοσμικό μας φρόνημα, νά ἀποθάνομε κατά “τόν παλαιόν ἄνθρωπον” καί νά γίνομε ἔνθεοι. Ὅταν ζοῦμε στήν Ἐκκλησία, ζοῦμε τόν Χριστό».Ορθόδοξο Παρατηρητήριο
Η Γ΄ στάση των χαιρετισμών του Ακαθίστου Ύμνου
Ο Ακάθιστος Ύμνος, όπως είναι γνωστός, είναι ένα από τα σημαντικότερα φιλολογικά μνημεία της Βυζαντινής Υμνογραφίας και Μουσικής. Είναι ένας «ύμνος», δηλαδή ένα σύνθεμα, με προοίμιο και 2 οίκους με διπλό εφύμνιο, που ακροστοιχίζουν αλφαβητικά, Α-Ω, και που είναι κοινά γνωστό ως «Κοντάκιο». Ψάλλεται ολόκληρος στον όρθρο του Σαββάτου της Ε΄ Εβδομάδος των Νηστειών, και τμηματικά, ανά 6 οίκοι στο μικρό Απόδειπνο, κατά τις πρώτες 4 Παρασκευές των Νηστειών. Στην Κωνσταντινούπολη υπάρχει συνήθεια την γ΄ στάση του Ύμνου, δηλαδή την Γ΄ Παρασκευή των Νηστειών, να πηγαίνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης με τους πατριαρχικούς χορούς στην Παναγία των Βλαχερνών και να απαγγέλλει τους οίκους του Ακαθίστου. Η παράδοση αυτή, που είναι μια απότιση τιμής στη μνήμη των γεγονότων της σωτηρίας της Πόλης με τη θαυματουργική βοήθεια της υπερμάχου στρατηγού Θεοτόκου και της πρώτης ψαλμώδησης του Ύμνου «ορθοστάδην», προσδίδει μια λαμπρότητα στην ακολουθία, στην οποία συρρέουν πολλοί χριστιανοί από όλα τα μέρη της Πόλης να την παρακολουθήσουν. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά τους. Κοντά στα τείχη στο άκρο του Κερατίου κόλπου κι από τη μεριά της Πόλης η αυτοκράτειρα Πουλχερία έκτισε ένα περιώνυμο ναό προς τιμή της Θεοτόκου μεταξύ των ετών 450-453. Ο αυτοκράτορας Λέων Α΄ (457-474), που αποπεράτωσε την ανοικοδόμηση του ναού, έκτισε και το παρεκκλήσιο της αγίας Σορού, στο οποίο φυλασσόταν η αγία Εσθήτα, ο πέπλος κι ένα μέρος της τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου. Με προσθήκες και προσκτίσματα από τους αυτοκράτορες Ιουστίνο Β΄ (571) και Ρωμανό Γ΄ Αργυρό (1028-1034) ο ναός καταστράφηκε το 1070 από πυρκαγιά. Ξαναχτίστηκε τους χρόνους του Ρωμανού Δ΄ Διογένους (1067-1071) και του Μιχαήλ Ζ΄ Δούκα (1071-1078), αλλά στις 29 Φεβρουαρίου 1434 καταστράφηκε ολοκληρωτικά από πυρκαγιά που προκάλεσαν πριγκιπόπουλα και αρχοντόπουλα με αναμμένο δαδί στην ξύλινη στέγη όπου κυνηγούσαν περιστέρια. Στην ίδια περιοχή κοντά στο ναό χτίστηκαν μεγαλόπρεπα βασιλικά παλάτια και πολλές φορές οι παλατιανοί έμεναν εκεί και γιόρταζαν με λαμπρότητα διάφορες γιορτές. Για το λόγο αυτό και για τις πολλές παννυχίδες που γίνονταν στις Βλαχέρνες διαμορφώθηκε ένα ξεχωριστό Τυπικό τελετουργικών διατάξεων. Πολλοί αυτοκράτορες εξεδήλωσαν την ευλάβεια τους στην Παναγία την Βλαχερνιώτισσα, όπου μάλιστα στέφθηκαν αυτοκράτορες και πρίγκιπες. Το 1285 έγινε τοπική Σύνοδος που κατάγγειλε την ένωση των Εκκλησιών που έγινε στη Σύνοδο της Λύωνος (1274). Με τις Βλαχέρνες είναι συνδεδεμένη η θαυματουργική σωτηρία της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία των Αβαρών και Περσών το καλοκαίρι του 626, καθώς και από την πολιορκία των Αράβων – Σαρακηνών, έναν αιώνα αργότερα, το καλοκαίρι, πάλι, του 718. Με τις δύο αυτές πολιορκίες συνδέθηκε και η ψαλμώδηση του Ακαθίστου Ύμνου στην Παναγία των Βλαχερνών, αφού με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας συντελέστηκε το θαύμα. Ο τύπος της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας παριστάνει την Θεοτόκο όρθια με υψωμένα τα χέρια σε δέηση και με την εικόνα του Χριστού ζωγραφισμένη σε εγκόλπιο στα στήθια της, όπως βρισκόταν στο νότιο τείχος του ναού.Την άγρυπνη προστασία της Παναγίας των Βλαχερνών απηχεί κι ένα τροπάριο, γραμμένο σε 15σύλλαβο στίχο και αφιερωμένο στη Βλαχέρνα με ακροστιχίδα, από τον μελουργό Μανουήλ Αργυρόπουλο στις αρχές του ιε΄ αιώνα, σε απειλούμενες δεινές περιστάσεις, που το μεταφέρω κι εδώ.
Β Βασίλισσα των ουρανών, παντάνασσα παρθένε,
Λ Λαόν πιστόν και κλήρον σου και πόλιν μη παρίδης,
Α αργύπνοις όμμασιν ημάς αεί περιφρουρούσα,
Χ χειρών αθέων λυτρώσαι, πικράς αιχμαλωσίας.
Ε Εκτείνον χείρας, αγαθή, προς τον εκ σου τεχθέντα.
Ρ Ρήξον χειρόγραφον δεινών πολλών αμαρτημάτων,
Ν Νεύσον εξ ύψους ευμενώς ημών τη παρακλήσει,
Α Αντιλαβού των δούλων σου, θεογεννήτορ κόρη.
Εκτός από τον μεγαλόπρεπο ναό και τα ανάκτορα το κτιριακό σύνολο στις Βλαχέρνες συμπλήρωναν το παρεκκλήσι της αγίας Σορού και το Λούσμα, όπου μετέβαιναν οι αυτοκράτορες κάθε Παρασκευή. Ο Ναός, το Παρεκκλήσι και το Λούσμα επικοινωνούσαν με εσωτερικές πόρτες. Ο σημερινός Ναός και το Αγίασμα είναι πολύ μεταγενέστερο κτίσμα, που ύστερα από τις καταστροφές του Σεπτεμβρίου του 1955 επισκευάσθηκε κι έλαβε τη σημερινή του μορφή.
Πρέπει να σημειώσω εδώ πως η μεγάλη πανήγυρις των Βλαχερνών γινόταν στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου), η οποία θεσπίστηκε το 588 από τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο, και κατά την οποία συνηθιζόταν και «εγκώμια λέγειν της δεσποίνης».
Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣΗ ονομασία «Ακάθιστος» του Ύμνου, που όμως αναφέρθηκε παραπάνω ανήκει στο υμνογραφικό είδος που λέγεται κοντάκιο, οφείλεται στο ότι «ορθοστάδην τότε πας ο λαός κατά την νύκτα εκείνην τον ύμνον τη του Λόγου Μητρί εμέλψαν και ότι πάσι τοις άλλοις οίκοις καθήσθαι εξ έθους έχοντες, εν τοις παρούσι της θεομήτορος ορθοί πάντες ακροώμεθα». Αυτά γράφει το Συναξάριο, και εντοπίζει «την νύκτα εκείνην» το καλοκαίρι του 626, όταν ο λαός και κλήρος με τον πατριάρχη Σέργιο περιέφεραν στα τείχη την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και το βράδι, κατά τρόπο θαυμαστό, μια τρομερή τρικυμία καταπόντισε όλα τα καράβια των Αβάρων και Περσών του Χοσρόη που πολιορκούσαν την Κωνσταντινούπολη. «Ο γε μεν θεοφιλής της Κωνσταντίνου λαός τη θεομήτορι την χάριν αφοσιούμενος, ολονύκτιον τον ύμνον και ακάθιστον αυτή εμελώδησαν, ως υπέρ αυτών αγρυπνησάση και υπερφυεί διαπραξαμένη το κατά των εχθρών τρόπαιον».
Πρέπει να αναφερθή εδώ ότι η Κωνσταντινούπολη γνώρισε και πολλές άλλες δεινές περιστάσεις και πολιορκίες, από τις οποίες λυτρώθηκε, σχεδόν πάντοτε, θαυματουργικά. Οι κυριώτερες από αυτές είναι η πολιορκία από τους Άραβες του Μωαβιά (673), όταν αυτοκράτορας ήταν ο Κωνσταντίνος Πωγωνάτος. Δεινή περίσταση σημειώθηκε το 715 από τους Άραβες και Βουλγάρους, τρομερή πολιορκία και θαυμαστός καταποντισμός των πλοίων των Αράβων έγινε το 718, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Λέων ο Γ΄. Κι αργότερα έχουμε πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Ρώσους κ.α. αλλά τα γεγονότα αυτά απομακρύνονται από το περιστατικό της ψαλμώδησης του Ακαθίστου Ύμνου. Οι δύο πολιορκίες που συγκεντρώνουν όλα τα στοιχεία για την ψαλμώδηση του Ακαθίστου Ύμνου είναι του έτους 626 και του έτους 718. Και στις δύο περιπτώσεις ο ύμνος έπρεπε να προϋπήρχε στη λειτουργική πράξη, και να ψάλθηκε τότε «ορθοστάδην», από μέγιστη αφοσίωση προς εγκωμιασμό της Θεοτόκου. Κια προκρίθηκε αυτός ο ύμνος από κάποιον άλλον ενδεχομένως, επειδή θα ήταν κιόλας καθιερωμένος στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου στη Βλαχέρνα, κι επειδή το περιεχόμενο του, με χαρακτήρα διηγηματικό, δογματικό, και δοξολογικό – εγκωμιαστικό προσφερόταν για τη διάσωση και τη λύτρωση της Πόλης από τη δεινή περίσταση. Σύγχρονο και επίκαιρο για το γεγονός της συγκεκριμένης πολιορκίας, μίας από τις δύο που προαναφέρθησαν, είναι οπωσδήποτε το προοίμιο «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια», που αντικατέστησε το καθαυτό προοίμιο του ύμνου, «Το προσταχθέν μυστικώς λαβών εν γνώσει».
Με τη χρονολογία συνθέσεως του ύμνου συνδέεται αναπόφευκτα το όνομα του ποιητού του ύμνου, του μελωδού. Ο ύμνος φέρεται σε όλη τη χειρόγραφη παράδοση ανώνυμος, κι ο Συναξαριστής που τον συνδέει με το γεγονός της διάσωσης από την πολιορκία του 626 δεν κάνει λόγο ούτε για το χρόνο της συνθέσεως ούτε για τον ποιητή του. Ήταν φυσικό, η παράδοση σιωπηρά, αλλά και πολλοί μεγάλοι μελετητές να αποδώσουν τον έξοχο αυτό ύμνο στον κατ’ εξοχήν πρίγκηπα των βυζαντινών υμνογράφων, τον Ρωμανό το μελωδό (α΄ μισό ς΄ αι.). Υπάρχει και μια μεταγενέστερη μαρτυρία, του ις΄ αι., ως σημείωση σε κώδικα του ΙΓ΄ αι. (της μονής Βλατάδων 41, φ. 193α) που αναφέρει το όνομα του Ρωμανού ως ποιητού του ύμνου. Υπάρχουν όμως και δύο εξίσου σοβαρές, αλλά σοβαρές ενδείξεις. Η μία είναι ότι στη λατινική μετάφραση του ύμνου, γύρω στα 800, από τον Επίσκοπο Βενετίας Χριστόφορο, αναφέρεται το όνομα του Γερμανού Α΄ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (715-730 κοιμήθηκε 740) που ήταν σύγχρονος με τα γεγονότα του 718 “Incipit Hymnus de Sancta Dei Genetrice Maria, Victoriferus atque Salutatorius, a Sancto Germano Patriarcha Constantinopolitano”. Η άλλη περίπτωση είναι, ότι σε μια παλαιά αχρονολόγητη εικόνα του Ευαγγελισμού στο παρεκκλήσιο του αγίου Νικολάου της ονομαστής μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα, εικονίζεται κι ένας μοναχός που κρατάει ειλητάριο με γραμμένο το «Άγγελος πρωτοστάτης ουρανόθεν επέμφθη». Στο κεφάλι του μοναχού υπάρχει η ένδειξη «Ο ΑΓ. ΚΟΣΜΑΣ». Αυτός ο άγιος Κοσμάς δεν είναι άλλος από τον Κοσμά το μελωδό, που κοιμήθηκε το 752/4, κι είναι κι αυτός σύγχρονος με την θαυμαστή λύτρωση της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία του 718.Η δομή, το ύφος και το περιεχόμενο του Ύμνου είναι μάλλον μεταρωμανικά στοιχεία, όπως κατάδειξε ο καθηγητής Νικόλαος Τωμαδάκης. Ο ύμνος αναφέρεται σε όλο το μυστήριο της ενανθρώπησης του Χριστού, στο οποίο είναι βασικός παράγοντας η Θεοτόκος. Έτσι, ο μαριολογικός και ο χριστολογικός χαρακτήρας του είναι φανερός. Εύκολα μπορούμε να πούμε ότι αναφέρεται σε κοινό εορτασμό του Ευαγγελισμού και των Χριστουγέννων – οι γιορτές χωρίστηκαν στα χρόνια του Ιουστινιανού (527-565) – αλλά εύκολα επίσης μπορούμε να πούμε ότι ο εγκωμιαστικός και δοξολογικός χαρακτήρας του ύμνου είναι πρόσφορος για κάθε περίσταση που η θρησκεύουσα ψυχή θέλει να αναφερθή στο θαύμα της σωτηρίας της. Αυτό δείχνει το ότι ο ύμνος ψάλθηκε καλοκαίρι, στη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και αργότερα, ίσως από τους εικονόφιλους μοναχούς του Στουδίου μεταφέρθηκε στο Σάββατο της Ε΄ εβδομάδος των νηστειών κι έτσι πλησίασε την γιορτή του Ευαγγελισμού. Κι ίσως σε αυτή τη μεταφορά μετατέθηκε και το ιστορικό στον Συναξαριστή από το 728, που ο αυτοκράτορας τότε ήταν ο αργότερα εικονομάχος Λέων Γ΄ Ίσαυρος, στα 626, τα χρόνια του θεοφιλούς βασιλέως Ηρακλείου που πολεμούσε τους Πέρσες να επανακτήσει τον τίμιο Σταυρό.Το περιεχόμενο και η δομή του Ύμνου, σε γενικές γραμμές, είναι το ακόλουθο. Το προοίμιο, και το Τη υπερμάχω και το Το προσταχθέν, έχουν εφύμνιο το Χαίρε νύμφη ανύμφευτε, που έχουν και όλοι οι περιττοί οίκοι, δηλαδή Α, Γ, Ε, κλπ., ενώ οι άρτιοι οίκοι, δηλαδή Β, Δ, Ζ, κλπ., έχουν εφύμνιο το Αλληλούια. Οι περιττοί οίκοι, μετά από τους 5 πρώτους στίχους που περιέχουν την διήγηση, έχουν άλλους 18 στίχους, ανά ζεύγη, που αποτελούν τους Χαιρετισμούς στη Θεοτόκο. Τους χαιρετισμούς αυτούς τους απευθύνουν: ο Γαβριήλ (Α, Γ), ο Πρόδρομος ως έμβρυο ακόμα (Ε), οι ποιμένες (Η), οι Μάγοι (Ι), οι πιστοί που ερύσθησαν από τα είδωλα (Λ), οι πιστοί γενικά (Ν, Ο, Ρ, Τ, Φ, Ψ). Οι άρτιοι οίκοι αναφέρονται στη Θεοτόκο (Β, Δ, Ζ, Ω) και στο Χριστό (Θ, Κ, Μ, Ξ, Π, Σ, Υ, Χ). Εορτολογικά τώρα, ο ύμνος έχει σχέση με τον Ευαγγελισμό (Α, Β, Γ, Δ), με την επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), με τις αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), με την προσκύνηση των ποιμένων (Η) και τνω Μάγων – Χαλδαίων (Θ, Ι, Κ), με την Υπαπαντή (Μ), και με την φυγή στην Αίγυπτο (Λ), που εδώ απηχείται η παράδοση των απόκρυφων ευαγγελίων. Αυτό είναι το πρώτο του ύμνου, το ιστορικό. Το άλλο μισό (Ν-Ω) είναι το θεολογικό – δογματικό, όπου υμνείται η ενανθρώπηση του Κυρίου και η σωτηρία των πιστών.Κατά την Τυπική διάταξη , ο ύμνος ψάλλεται ολόκληρος με όρθρο το Σάββατο του Ακαθίστου, και τμηματικά, ανά 6 οίκοι, με Απόδειπνο, κατά τις πρώτες 4 Παρασκευές των Νηστειών. Πρέπει να διευκρινισθή ότι δεν πρόκειται για ψαλμώδηση αλλά για απαγγελία εκφωνητική από Αρχιερέα ή ιερέα, που στο τέλος του κάθε οίκου οι χοροί των ψαλτών ψάλλουν το εφύμνιο «Χαίρε νύμφη ανύμφευτε» ή «Αλληλούια».
Είναι ενδιαφέρουσα η μαρτυρία του Τυπικού του Αγίου Σάββα που ορίζει «Δει ειδέναι, ότι εις την λαύραν του οσίου Πατρός ημών Σάββα ου παρελάβομεν εις την ημέραν του Ακαθίστου ψάλλειν τους κδ΄ οίκους, αλλά δ΄ τον πρώτον, τον δεύτερον, τον τρίτον και τον ύστερον, (δηλ) Ω πανύμνητε μήτερ, εις δε την εορτήν του Ευαγγελισμού ψάλλομεν όλους». Και συμπληρώνει «ει δε θέλει ο προεστώς γίνεται αγρυπνία και ψάλλονται όλοι». Η μαρτυρία αυτή έχει σημασία για τα μουσικολογικά θέματα που αφορούν κυρίως την ερμηνεία της σημειογραφίας του Ακαθίστου Ύμνου. Η πλήρης ψαλμώδηση δηλαδή του πολύ μελισματικού – εκτενούς – ύφους, απαιτεί πολύ χρόνο, και γι’ αυτό ψάλλονταν μόνο κατά επιλογή 4 οίκοι. Αυτό το γεγονός μαρτυρεί πως από πολύ νωρίς, ίσως εξ αρχής, τα κοντάκια δεν ψάλλονταν αλλά απαγγέλονταν, παράδοση δηλαδή που ενεργείται και σήμερα
Β Βασίλισσα των ουρανών, παντάνασσα παρθένε,
Λ Λαόν πιστόν και κλήρον σου και πόλιν μη παρίδης,
Α αργύπνοις όμμασιν ημάς αεί περιφρουρούσα,
Χ χειρών αθέων λυτρώσαι, πικράς αιχμαλωσίας.
Ε Εκτείνον χείρας, αγαθή, προς τον εκ σου τεχθέντα.
Ρ Ρήξον χειρόγραφον δεινών πολλών αμαρτημάτων,
Ν Νεύσον εξ ύψους ευμενώς ημών τη παρακλήσει,
Α Αντιλαβού των δούλων σου, θεογεννήτορ κόρη.
Εκτός από τον μεγαλόπρεπο ναό και τα ανάκτορα το κτιριακό σύνολο στις Βλαχέρνες συμπλήρωναν το παρεκκλήσι της αγίας Σορού και το Λούσμα, όπου μετέβαιναν οι αυτοκράτορες κάθε Παρασκευή. Ο Ναός, το Παρεκκλήσι και το Λούσμα επικοινωνούσαν με εσωτερικές πόρτες. Ο σημερινός Ναός και το Αγίασμα είναι πολύ μεταγενέστερο κτίσμα, που ύστερα από τις καταστροφές του Σεπτεμβρίου του 1955 επισκευάσθηκε κι έλαβε τη σημερινή του μορφή.
Πρέπει να σημειώσω εδώ πως η μεγάλη πανήγυρις των Βλαχερνών γινόταν στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου), η οποία θεσπίστηκε το 588 από τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο, και κατά την οποία συνηθιζόταν και «εγκώμια λέγειν της δεσποίνης».
Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣΗ ονομασία «Ακάθιστος» του Ύμνου, που όμως αναφέρθηκε παραπάνω ανήκει στο υμνογραφικό είδος που λέγεται κοντάκιο, οφείλεται στο ότι «ορθοστάδην τότε πας ο λαός κατά την νύκτα εκείνην τον ύμνον τη του Λόγου Μητρί εμέλψαν και ότι πάσι τοις άλλοις οίκοις καθήσθαι εξ έθους έχοντες, εν τοις παρούσι της θεομήτορος ορθοί πάντες ακροώμεθα». Αυτά γράφει το Συναξάριο, και εντοπίζει «την νύκτα εκείνην» το καλοκαίρι του 626, όταν ο λαός και κλήρος με τον πατριάρχη Σέργιο περιέφεραν στα τείχη την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και το βράδι, κατά τρόπο θαυμαστό, μια τρομερή τρικυμία καταπόντισε όλα τα καράβια των Αβάρων και Περσών του Χοσρόη που πολιορκούσαν την Κωνσταντινούπολη. «Ο γε μεν θεοφιλής της Κωνσταντίνου λαός τη θεομήτορι την χάριν αφοσιούμενος, ολονύκτιον τον ύμνον και ακάθιστον αυτή εμελώδησαν, ως υπέρ αυτών αγρυπνησάση και υπερφυεί διαπραξαμένη το κατά των εχθρών τρόπαιον».
Πρέπει να αναφερθή εδώ ότι η Κωνσταντινούπολη γνώρισε και πολλές άλλες δεινές περιστάσεις και πολιορκίες, από τις οποίες λυτρώθηκε, σχεδόν πάντοτε, θαυματουργικά. Οι κυριώτερες από αυτές είναι η πολιορκία από τους Άραβες του Μωαβιά (673), όταν αυτοκράτορας ήταν ο Κωνσταντίνος Πωγωνάτος. Δεινή περίσταση σημειώθηκε το 715 από τους Άραβες και Βουλγάρους, τρομερή πολιορκία και θαυμαστός καταποντισμός των πλοίων των Αράβων έγινε το 718, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Λέων ο Γ΄. Κι αργότερα έχουμε πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης από τους Ρώσους κ.α. αλλά τα γεγονότα αυτά απομακρύνονται από το περιστατικό της ψαλμώδησης του Ακαθίστου Ύμνου. Οι δύο πολιορκίες που συγκεντρώνουν όλα τα στοιχεία για την ψαλμώδηση του Ακαθίστου Ύμνου είναι του έτους 626 και του έτους 718. Και στις δύο περιπτώσεις ο ύμνος έπρεπε να προϋπήρχε στη λειτουργική πράξη, και να ψάλθηκε τότε «ορθοστάδην», από μέγιστη αφοσίωση προς εγκωμιασμό της Θεοτόκου. Κια προκρίθηκε αυτός ο ύμνος από κάποιον άλλον ενδεχομένως, επειδή θα ήταν κιόλας καθιερωμένος στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου στη Βλαχέρνα, κι επειδή το περιεχόμενο του, με χαρακτήρα διηγηματικό, δογματικό, και δοξολογικό – εγκωμιαστικό προσφερόταν για τη διάσωση και τη λύτρωση της Πόλης από τη δεινή περίσταση. Σύγχρονο και επίκαιρο για το γεγονός της συγκεκριμένης πολιορκίας, μίας από τις δύο που προαναφέρθησαν, είναι οπωσδήποτε το προοίμιο «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια», που αντικατέστησε το καθαυτό προοίμιο του ύμνου, «Το προσταχθέν μυστικώς λαβών εν γνώσει».
Με τη χρονολογία συνθέσεως του ύμνου συνδέεται αναπόφευκτα το όνομα του ποιητού του ύμνου, του μελωδού. Ο ύμνος φέρεται σε όλη τη χειρόγραφη παράδοση ανώνυμος, κι ο Συναξαριστής που τον συνδέει με το γεγονός της διάσωσης από την πολιορκία του 626 δεν κάνει λόγο ούτε για το χρόνο της συνθέσεως ούτε για τον ποιητή του. Ήταν φυσικό, η παράδοση σιωπηρά, αλλά και πολλοί μεγάλοι μελετητές να αποδώσουν τον έξοχο αυτό ύμνο στον κατ’ εξοχήν πρίγκηπα των βυζαντινών υμνογράφων, τον Ρωμανό το μελωδό (α΄ μισό ς΄ αι.). Υπάρχει και μια μεταγενέστερη μαρτυρία, του ις΄ αι., ως σημείωση σε κώδικα του ΙΓ΄ αι. (της μονής Βλατάδων 41, φ. 193α) που αναφέρει το όνομα του Ρωμανού ως ποιητού του ύμνου. Υπάρχουν όμως και δύο εξίσου σοβαρές, αλλά σοβαρές ενδείξεις. Η μία είναι ότι στη λατινική μετάφραση του ύμνου, γύρω στα 800, από τον Επίσκοπο Βενετίας Χριστόφορο, αναφέρεται το όνομα του Γερμανού Α΄ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως (715-730 κοιμήθηκε 740) που ήταν σύγχρονος με τα γεγονότα του 718 “Incipit Hymnus de Sancta Dei Genetrice Maria, Victoriferus atque Salutatorius, a Sancto Germano Patriarcha Constantinopolitano”. Η άλλη περίπτωση είναι, ότι σε μια παλαιά αχρονολόγητη εικόνα του Ευαγγελισμού στο παρεκκλήσιο του αγίου Νικολάου της ονομαστής μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα, εικονίζεται κι ένας μοναχός που κρατάει ειλητάριο με γραμμένο το «Άγγελος πρωτοστάτης ουρανόθεν επέμφθη». Στο κεφάλι του μοναχού υπάρχει η ένδειξη «Ο ΑΓ. ΚΟΣΜΑΣ». Αυτός ο άγιος Κοσμάς δεν είναι άλλος από τον Κοσμά το μελωδό, που κοιμήθηκε το 752/4, κι είναι κι αυτός σύγχρονος με την θαυμαστή λύτρωση της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία του 718.Η δομή, το ύφος και το περιεχόμενο του Ύμνου είναι μάλλον μεταρωμανικά στοιχεία, όπως κατάδειξε ο καθηγητής Νικόλαος Τωμαδάκης. Ο ύμνος αναφέρεται σε όλο το μυστήριο της ενανθρώπησης του Χριστού, στο οποίο είναι βασικός παράγοντας η Θεοτόκος. Έτσι, ο μαριολογικός και ο χριστολογικός χαρακτήρας του είναι φανερός. Εύκολα μπορούμε να πούμε ότι αναφέρεται σε κοινό εορτασμό του Ευαγγελισμού και των Χριστουγέννων – οι γιορτές χωρίστηκαν στα χρόνια του Ιουστινιανού (527-565) – αλλά εύκολα επίσης μπορούμε να πούμε ότι ο εγκωμιαστικός και δοξολογικός χαρακτήρας του ύμνου είναι πρόσφορος για κάθε περίσταση που η θρησκεύουσα ψυχή θέλει να αναφερθή στο θαύμα της σωτηρίας της. Αυτό δείχνει το ότι ο ύμνος ψάλθηκε καλοκαίρι, στη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και αργότερα, ίσως από τους εικονόφιλους μοναχούς του Στουδίου μεταφέρθηκε στο Σάββατο της Ε΄ εβδομάδος των νηστειών κι έτσι πλησίασε την γιορτή του Ευαγγελισμού. Κι ίσως σε αυτή τη μεταφορά μετατέθηκε και το ιστορικό στον Συναξαριστή από το 728, που ο αυτοκράτορας τότε ήταν ο αργότερα εικονομάχος Λέων Γ΄ Ίσαυρος, στα 626, τα χρόνια του θεοφιλούς βασιλέως Ηρακλείου που πολεμούσε τους Πέρσες να επανακτήσει τον τίμιο Σταυρό.Το περιεχόμενο και η δομή του Ύμνου, σε γενικές γραμμές, είναι το ακόλουθο. Το προοίμιο, και το Τη υπερμάχω και το Το προσταχθέν, έχουν εφύμνιο το Χαίρε νύμφη ανύμφευτε, που έχουν και όλοι οι περιττοί οίκοι, δηλαδή Α, Γ, Ε, κλπ., ενώ οι άρτιοι οίκοι, δηλαδή Β, Δ, Ζ, κλπ., έχουν εφύμνιο το Αλληλούια. Οι περιττοί οίκοι, μετά από τους 5 πρώτους στίχους που περιέχουν την διήγηση, έχουν άλλους 18 στίχους, ανά ζεύγη, που αποτελούν τους Χαιρετισμούς στη Θεοτόκο. Τους χαιρετισμούς αυτούς τους απευθύνουν: ο Γαβριήλ (Α, Γ), ο Πρόδρομος ως έμβρυο ακόμα (Ε), οι ποιμένες (Η), οι Μάγοι (Ι), οι πιστοί που ερύσθησαν από τα είδωλα (Λ), οι πιστοί γενικά (Ν, Ο, Ρ, Τ, Φ, Ψ). Οι άρτιοι οίκοι αναφέρονται στη Θεοτόκο (Β, Δ, Ζ, Ω) και στο Χριστό (Θ, Κ, Μ, Ξ, Π, Σ, Υ, Χ). Εορτολογικά τώρα, ο ύμνος έχει σχέση με τον Ευαγγελισμό (Α, Β, Γ, Δ), με την επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), με τις αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), με την προσκύνηση των ποιμένων (Η) και τνω Μάγων – Χαλδαίων (Θ, Ι, Κ), με την Υπαπαντή (Μ), και με την φυγή στην Αίγυπτο (Λ), που εδώ απηχείται η παράδοση των απόκρυφων ευαγγελίων. Αυτό είναι το πρώτο του ύμνου, το ιστορικό. Το άλλο μισό (Ν-Ω) είναι το θεολογικό – δογματικό, όπου υμνείται η ενανθρώπηση του Κυρίου και η σωτηρία των πιστών.Κατά την Τυπική διάταξη , ο ύμνος ψάλλεται ολόκληρος με όρθρο το Σάββατο του Ακαθίστου, και τμηματικά, ανά 6 οίκοι, με Απόδειπνο, κατά τις πρώτες 4 Παρασκευές των Νηστειών. Πρέπει να διευκρινισθή ότι δεν πρόκειται για ψαλμώδηση αλλά για απαγγελία εκφωνητική από Αρχιερέα ή ιερέα, που στο τέλος του κάθε οίκου οι χοροί των ψαλτών ψάλλουν το εφύμνιο «Χαίρε νύμφη ανύμφευτε» ή «Αλληλούια».
Είναι ενδιαφέρουσα η μαρτυρία του Τυπικού του Αγίου Σάββα που ορίζει «Δει ειδέναι, ότι εις την λαύραν του οσίου Πατρός ημών Σάββα ου παρελάβομεν εις την ημέραν του Ακαθίστου ψάλλειν τους κδ΄ οίκους, αλλά δ΄ τον πρώτον, τον δεύτερον, τον τρίτον και τον ύστερον, (δηλ) Ω πανύμνητε μήτερ, εις δε την εορτήν του Ευαγγελισμού ψάλλομεν όλους». Και συμπληρώνει «ει δε θέλει ο προεστώς γίνεται αγρυπνία και ψάλλονται όλοι». Η μαρτυρία αυτή έχει σημασία για τα μουσικολογικά θέματα που αφορούν κυρίως την ερμηνεία της σημειογραφίας του Ακαθίστου Ύμνου. Η πλήρης ψαλμώδηση δηλαδή του πολύ μελισματικού – εκτενούς – ύφους, απαιτεί πολύ χρόνο, και γι’ αυτό ψάλλονταν μόνο κατά επιλογή 4 οίκοι. Αυτό το γεγονός μαρτυρεί πως από πολύ νωρίς, ίσως εξ αρχής, τα κοντάκια δεν ψάλλονταν αλλά απαγγέλονταν, παράδοση δηλαδή που ενεργείται και σήμερα
Δίκαιος ἔπαινος στούς ἥρωες τοῦ ’21. Προηγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Μεγάλου Μετεώρου Ἀρχιμ. Ἀθανασίου Ἀναστασίου
Δίκαιος ἔπαινος στούς ἥρωες τοῦ ’21
Ὁμιλία τοῦ
Προηγουμένου Ἱερᾶς Μονῆς Μεγάλου Μετεώρου
Ἀρχιμ. Ἀθανασίου Ἀναστασίου
Ἄς μή βρέξει ποτέ
τό σύννεφον, καί ὁ ἄνεμος
σκληρός ἄς μή σκορπίσει
τό χῶμα τό μακάριον
πού σᾶς σκεπάζει.
Ὦ γνήσια τέκνα τῆς Ἑλλάδος
τέκνα ψυχαί πού ἐπέσατε
εἰς τόν ἀγώνα ἀνδρείως,
τάγμα ἐκλεκτῶν Ἡρώων,
καύχημα νέον.
(Ἀνδρέας Κάλβος)
Αὐτό τό λαμπρό καύχημα, τό τάγμα τῶν ἐκλεκτῶν ἡρώων τοῦ 1821 τιμοῦμε σήμερα, καί τούς ἀποδίδουμε τόν δίκαιο καί πηγαῖο ἔπαινο καί τήν ἄπειρη εὐγνωμοσύνη μας. Ἀποδίδουμε τόν δίκαιο ἔπαινο σ’ αὐτούς πού γέννησαν μέ τό αἷμα τους καί μέ τό δάκρυ τῆς ψυχῆς τους τήν λευτεριά τῆς ἱερῆς μας γῆς, τῆς εὐλογημένης μας πατρίδος. Σ’ αὐτούς πού πῆραν τά ὅπλα καί ἐπαναστάτησαν ἐνάντια στόν ζυγό τοῦ ὀθωμανοῦ κατακτητῆ.
Καί τούς ἀποδίδουμε τόν δίκαιο αὐτό ἔπαινο σήμερα, πού, ἀντίθετα μέ τήν εὐχή τοῦ ποιητῆ Ἀνδρέα Κάλβου, «σύννεφα σκοτεινά καί ἄνεμοι σκληροί» ἀπειλοῦν μέ τόν τρόπο τους νά σκορπίσουν «τό χῶμα τό μακάριον πού τούς σκεπάζει».
Εἶναι τά σκοτεινά σύννεφα τῆς ὑποτέλειας, τῆς ξενομανίας, τοῦ ραγιαδισμοῦ καί τοῦ γραικυλισμοῦ. Εἶναι ἡ καταιγίδα τοῦ θρησκευτικοῦ καί ἐθνικοῦ ἀποχρωματισμοῦ, τῆς ἱστορικῆς ἀλλοίωσης καί παραχάραξης, τῆς παραγραφῆς καί τῆς λησμοσύνης. Εἶναι οἱ σκληροί ἄνεμοι τοῦ ἐφησυχασμοῦ, τῆς εὐμάρειας, τῆς εὐδαιμονίας, τῆς ἄνεσης, τῆς εὐζωΐας καί τῆς ἀσφάλειας.
Εἶναι τό σύνδρομο τοῦ δῆθεν ἐκσυγχρονισμοῦ καί τῆς ψευτοδιανόησης, πού ἔχει ἀλλοτριώσει τήν λεγόμενη «πνευματική ἡγεσία» τοῦ τόπου μας καί τήν ὁδηγεῖ στήν ἄρνηση τοῦ ἱστορικοῦ μας παρελθόντος, στήν ἀπώλεια τῆς ἱστορικῆς μας μνήμης καί τῆς ἐθνικῆς μας αὐτοσυνειδησίας, στήν ἀπαξίωση τῶν ἀρχῶν καί τῶν ἰδανικῶν τοῦ γένους μας, στήν ἀμαύρωση ἀκόμη καί αὐτῶν τῶν ἴδιων τῶν ἡρώων καί τῶν μαρτύρων τῆς φυλῆς μας.
Ἐμεῖς, ὅμως, δέν παύουμε νά τό βροντοφωνάζουμε καί νά τό διακηρύττουμε πρός πᾶσα κατεύθυνση ὅτι εἴμαστε ὑπερήφανοι καί δοξάζουμε τόν Πανάγαθο Τριαδικό Θεό μας, πού ἐν τῇ ἀπείρῳ εὐσπλαγχνίᾳ Του εὐδόκησε νά γεννηθοῦμε σ’ αὐτή τήν εὐλογημένη Πατρίδα, τήν Ἑλλάδα μας, τήν τόσο δοξασμένη μά καί τόσο πονεμένη.
Νά γεννηθοῦμε Ἕλληνες καί Ὀρθόδοξοι, Ρωμηοί, σέ μιά Πατρίδα, πού κάθε σπιθαμή τῆς γῆς της εἶναι ποτισμένη μέ τά ἱερά αἵματα πολυάριθμων μαρτύρων, ἱερομαρτύρων καί ἐθνομαρτύρων. Σέ μία ἁγιασμένη γῆ πού τήν προστατεύει ἡ Κυρία μας Θεοτόκος καί τήν περιφρουροῦν νέφη ἁγίων. Εἴμαστε εὐτυχισμένοι καί ὑπερήφανοι πού γεννηθήκαμε σέ μία χώρα ἡρώων καί ἁγίων καί φέρουμε στούς ὤμους μας τήν πολύτιμη, μά καί βαρειά κληρονομιά πού διέσωσαν καί μᾶς μετέφεραν μέ τό μαρτυρικό τους αἷμα.
Νά γεννηθοῦμε Ἕλληνες καί Ὀρθόδοξοι, Ρωμηοί, σέ μιά Πατρίδα, πού κάθε σπιθαμή τῆς γῆς της εἶναι ποτισμένη μέ τά ἱερά αἵματα πολυάριθμων μαρτύρων, ἱερομαρτύρων καί ἐθνομαρτύρων. Σέ μία ἁγιασμένη γῆ πού τήν προστατεύει ἡ Κυρία μας Θεοτόκος καί τήν περιφρουροῦν νέφη ἁγίων. Εἴμαστε εὐτυχισμένοι καί ὑπερήφανοι πού γεννηθήκαμε σέ μία χώρα ἡρώων καί ἁγίων καί φέρουμε στούς ὤμους μας τήν πολύτιμη, μά καί βαρειά κληρονομιά πού διέσωσαν καί μᾶς μετέφεραν μέ τό μαρτυρικό τους αἷμα.
Τό μαρτυρικό τους αἷμα, πού ἔχει ποτίσει κάθε γωνιά τῆς Πατρίδας μας, κάθε χωριό... καί πόλη, κάθε κορυφή καί κάθε λαγκαδιά καί πού τούς καθιστᾶ ἀκοίμητους φρουρούς καί προστάτες τῶν συνόρων μας καί τῆς ἐλευθερίας μας. «Τούτων τά πνεύματα ὡς νέφος ἡμῖν ὧδε περίκεινται καί τῶν ὀστέων αὐτῶν οἱ τύμβοι τά ὅρια τῆς πατρίδος γῆς φυλάττουσι, τά δέ αὐτῶν τίμια αἵματα τῆς ἐλευθερίας ἡμῶν τό δένδρον ἀρδεύουσιν», διαβάζουμε στήν ἐπιμνημόσυνη Δέηση ὑπέρ τῶν ἐν πολέμῳ πεσόντων.
Αὐτούς τούς ἥρωες τῆς ἐλευθερίας καί τῆς ἀνεξαρτησίας τοῦ γένους μας, τούς μάρτυρες τῆς πίστεως καί τῆς πατρίδος, τούς ὑπερασπιστές τῶν ἐθνικῶν μας δικαίων καί ἰδανικῶν τιμοῦμε σήμερα καί τούς ἀποδίδουμε τόν δίκαιο καί ἐπιβεβλημένο ἔπαινο καί εὐγνωμοσύνη. Ἡ ἀπόδοση φόρου τιμῆς στούς ἀγωνιστές τοῦ 1821 ἐκτός ἀπό ἐκδήλωση ἐθνικῆς εὐγνωμοσύνης εἶναι ταυτόχρονα καί μιά πράξη πού ἔχει σκοπό τήν ἐνθάρρυνση ὅλων μας καί ἰδιαίτερα τῶν νέων μας γιά παρόμοιους ἀγῶνες καί θυσίες, ἄν χρειασθεῖ.
Τιμώντας τούς συντελεστές καί πρωτεργάτες τοῦ ἐθνικοῦ θαύματος τοῦ 1821 δέν πρέπει νά λησμονοῦμε ὅτι τό θαῦμα αὐτό εἶναι ἀποτέλεσμα πίστεως στόν Θεό, πού ἐγγυᾶται τήν ἐπιτυχή ἔκβαση τοῦ μεγάλου καί τολμηροῦ ἐγχειρήματος τῆς ἀποτινάξεως τοῦ τουρκικοῦ ζυγοῦ.
«Παιδιά μου, πρέπει νά φυλάξετε τήν πίστιν σας καί νά τήν στερεώσετε», προέτρεπε ὁ Θεόδωρος Κολοκοτρώνης τούς νέους, «διότι ὅταν ἐπιάσαμεν τά ἅρματα, εἴπαμεν πρῶτα ὑπέρ πίστεως καί ἔπειτα ὑπέρ πατρίδος».
Καί κατά τήν μακρά περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἦταν αὐτή πού κράτησε ὄρθιο τό Γένος, πού φρόντισε γιά τήν ἐκπαίδευση τῶν ἑλληνοπαίδων, πού ἔθρεψε γενιές καί γενιές μέ τήν πίστη καί τήν προσμονή τῆς ποθητῆς ὥρας τῆς λευτεριᾶς, πού ἐκποίησε ἀκόμη καί τά ἱερά της κειμήλια γιά τήν οἰκονομική ὑποστήριξη τοῦ ἀγώνα, πού προσέφερε ὡς θυσία πλειάδα νεομαρτύρων, ἱερομαρτύρων καί ἐθνομαρτύρων στόν βωμό τῆς ἀνεξαρτησίας τοῦ νέου ἑλληνισμοῦ.
Τό αἱματοβαμένο ράσο, οἱ ταπεινοί παπάδες καί οἱ καλόγεροι ἦταν τό σύμβολο τοῦ ἀδούλωτου φρονήματος καί τοῦ ἀγώνα γιά τήν ἀποτίναξη τοῦ ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ. Τά μοναστήρια καί οἱ ἐκκλησιές ἦταν τά κέντρα τῆς παιδείας, τά κέντρα τοῦ συντονισμοῦ, τά κέντρα φύλαξης πολεμικοῦ ὑλικοῦ, τά κέντρα τοῦ ἔνοπλου ἀγώνα. Ἦταν ἡ ἴδια ἡ καρδιά τῆς σταυρικῆς πορείας, τοῦ Γολγοθᾶ τῶν Ἑλλήνων πρός τήν ἐθνική τους ἀνάσταση.
«Αὐτά τά μοναστήρια ἦταν τά πρῶτα προπύργια τῆς ἀπανάστασής μας –μαρτυρεῖ ὁ Στρατηγός Μακρυγιάννης- Ὅτι ἐκεῖ ἦταν οἱ τσεμπιχανέδες μας κι ὅλα τά ἀναγκαῖα τοῦ πολέμου, ὅτ’ ἦταν παράμερον καί μυστήριο ἀπό τούς Τούρκους. Καί θυσίασαν οἱ καημένοι οἱ καλόγεροι, καί σκοτώθηκαν οἱ περισσότεροι εἰς τόν ἀγώνα».
Ἡ ζωή τοῦ Ἕλληνα ἔχει ζυμωθεῖ μέ τήν πατρογονική πίστη του, τήν ἁγία Ὀρθοδοξία, τήν «περιβεβλημένη ὡς πορφύραν καὶ βύσσον» τά αἵματα τῶν μαρτύρων προγόνων του. Αὐτός εἶναι καί ὁ λόγος πού ὅλοι οἱ δαίμονες τῆς κολάσεως ξεχύθηκαν νά ξεριζώσουν αὐτή τήν πίστη ἀπό τήν ψυχή τοῦ Ἕλληνα.
Πόλεμος κατά τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Κλήρου, ἀθεϊστικές καί ὑλιστικές θεωρίες (ἀκόμη καί ἕνωση ἀθέων ἱδρύεται αὐτό τό διάστημα ἐπισήμως στήν Ἀθήνα!), εἰρωνεία τῆς εὐσέβειας καί κάθε ἄλλο ἀντίθεο σχέδιο μπῆκε σ᾿ ἐφαρμογή.
Πόλεμος κατά τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Κλήρου, ἀθεϊστικές καί ὑλιστικές θεωρίες (ἀκόμη καί ἕνωση ἀθέων ἱδρύεται αὐτό τό διάστημα ἐπισήμως στήν Ἀθήνα!), εἰρωνεία τῆς εὐσέβειας καί κάθε ἄλλο ἀντίθεο σχέδιο μπῆκε σ᾿ ἐφαρμογή.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)