Δεύτερη μακρά περίοδος νηστείας μετά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η νηστεία των Χριστουγέννων, γνωστή στη γλώσσα του ορθοδόξου λαού μας και ως σαράντα(η)μερο. Περιλαμβάνει και αυτή σαράντα ημέρες, όμως δεν έχει την αυστηρότητα της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Αρχίζει την 15η Νοεμβρίου και λήγει την 24η Δεκεμβρίου.
Πως θα πρέπει να την νηστεύουμε;
Καθ’ όλη τη διάρκεια του σαρανταημέρου δεν καταλύουμε κρέας, γαλακτερά και αυγά. Αντίθετα, επιτρέπεται να καταλύουμε ψάρι όλες τις ήμερες — πλην, φυσικά, της Τετάρτης και της Παρασκευής— από την αρχή μέχρι και την 17η Δεκεμβρίου. Ψάρι καταλύουμε επίσης και κατά την εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, οποιαδήποτε ημέρα κι αν πέσει.
Από την 18η μέχρι και την 24η Δεκεμβρίου, παραμονή της εορτής, επιτρέπεται η κατάλυση οίνου και ελαίου μόνο — εκτός, βέβαια, των ημερών Τετάρτης και Παρασκευής που θα παρεμβληθούν και κατά τις οποίες τηρούμε ανέλαιη νηστεία. Επίσης με ξηροφαγία θα πρέπει να νηστεύουμε την πρώτη ήμερα της νηστείας, 15η Νοεμβρίου, καθώς και την παραμονή της εορτής, έκτος βέβαια κι αν πέσουν Σάββατο η Κυριακή.
Γιατί νηστεύουμε;
Στην Καινή Διαθήκη ή νηστεία λαμβάνει χριστοκεντρικό χαρακτήρα. Οι χριστιανοί νηστεύουμε, όπως ήδη είπαμε, προς τιμήν του Χριστού.
Η νηστεία είναι αρετή ταπεινώσεως· ταπεινώνει τη σάρκα, ή οποία με το πάθος της γαστριμαργίας επαναστατεί κατά του πνεύματος.
Η νηστεία είναι όπλο καταπολεμήσεως των σαρκικών πειρασμών και κατευνασμού των σαρκικών παθών.
Η νηστεία είναι πένθος για τις αμαρτίες μας.
Η νηστεία δημιουργεί στον άνθρωπο καλή ψυχική διάθεση, και ιδίως διάθεση για προσευχή.
Η νηστεία συντελεί σε οικονομία προς άσκηση ελεημοσύνης. Νηστεύσωμεν, ίνα ελεήσωμεν, έλεγαν οι πρώτοι χριστιανοί.
Η νηστεία καταπολεμεί τον Διάβολο και εκβάλλει δαιμόνια. Για ιδιαιτέρως ισχυρά δαιμόνια ό Χριστός είπε: «Τούτο το γένος ούκ εκπορεύεται, εί μη έν προσευχή και νηστεία» (Ματθ. ιζ’ 21).
Με τη νηστεία ο άνθρωπος προσφέρει ύλη και λαμβάνει πνεύμα, λαμβάνει ουράνια χαρίσματα. Για τον χαρισματούχο άγιο ή Εκκλησία λέγει: «Νηστεία, αγρυπνία, προσευχή ουράνια χαρίσματα λαβών».
Η νηστεία ωφελεί και στην υγεία. Οι πολλές ζωικές και λιπαρές τροφές επιβαρύνουν και καταστρέφουν την υγεία. Για μας τούς ανθρώπους της καταναλωτικής κοινωνίας είπε κάποιος, ότι σκάβουμε τον τάφο μας με τα κουτάλια και με τα πιρούνια. Με τη νηστεία αποτοξινώνεται ο οργανισμός, προλαμβάνονται ασθένειες και θεραπεύονται ασθένειες.
Η νηστεία δεν έχει καλά αποτελέσματα μόνο σ’ αυτή τη ζωή. Έχει και ανταμοιβή στον ουρανό (Ματθ. στ’19).
Εδείχθη, ότι ή νηστεία είναι δίδαγμα της Γραφής, εντολή Θεού, θεσμός ιερός. Εδείχθη επίσης, ότι ή σημασία της νηστείας είναι πολλαπλή και πολύ σπουδαία. Είναι δε προς το συμφέρον μας ή νηστεία και για την παρούσα ζωή και για τη μέλλουσα. Και γι’ αυτούς τούς λόγους στα θρησκευτικά μας καθήκοντα είναι και το καθήκον να νηστεύουμε.
Αλλά στο σημείο τούτο πρέπει να παρατηρηθεί, ότι, όπως άλλα πράγματα, έτσι και ή νηστεία πρέπει να γίνεται με διάκριση. Όλοι οι οργανισμοί δεν έχουν την ιδία δύναμη. Άλλοι οργανισμοί είναι ισχυροί και άλλοι είναι αδύνατοι. Γι’ αυτό άλλοι δύνανται να νηστεύουν αυστηρώς και άλλοι επιεικώς. Νηστεία το κατά δύναμιν, λέγουν οι Πατέρες. Υπάρχουν δε και περιπτώσεις ασθενειών, οι όποιες δεν επιτρέπουν νηστεία. Και αν σ’ αυτές τις περιπτώσεις επιμένει κανείς να νηστεύει, αμαρτάνει.
ΝΗΣΤΕΙΑ-ΑΓΑΠΗ
Πολλά θα μπορούσαν να λεχθούν για το αληθινό, το πνευματικό νόημα της νηστείας, για να είναι ευάρεστη στον Θεό. Για να αποτελεί νικηφόρο πνευματικό άθλημα για τον αγωνιστή Χριστιανό. Άλλωστε στον αγώνα της νηστείας δεν καλούνται μόνον οι υγιείς, οι ισχυρές σωματικές κράσεις. Καλούνται όλοι ανεξαιρέτως οι πιστοί και εκείνοι που εμποδίζονται για λόγους υγείας. Και αυτοί μπορούν και προσκαλούνται από την Εκκλησία του Χριστού να «άναζωσθούν τόν καλόν της νηστείας αγώνα». Εφόσον και αυτοί μπορούν να νηστεύσουν με ποικίλους άλλους τρόπους.
Ιδιαίτερα ή εκ ψυχής συγχώρηση, ή μεγαλοκαρδία, το να μην κρατάει ο Χριστιανός κακία, αντιπάθεια στην καρδιά του. Να μην καλλιεργεί και συντηρεί το μίσος στην ψυχή του. Να μην είναι εύκολος στις κατηγορίες -είτε ο ίδιος τις λέει είτε από άλλους τις ακούει- για τον συνάνθρωπο του. Όλα αυτά είναι από τις βασικές προϋποθέσεις της ευπρόσδεκτης στον Θεό νηστείας. Γιατί όλα αυτά στηρίζονται στην πρώτη και μεγάλη εντολή της αγάπης. Και χωρίς αγάπη όχι μόνο δεν μπορούμε να μιλάμε για νηστεία, αλλά ούτε για χριστιανική ιδιότητα. Δεν υπάρχει καν στοιχειώδης πνευματική ζωή. Την αλήθεια αυτή παρουσιάζει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος:
«Αν σού πω: "νήστεψε", θα μου προβάλλεις πολλές φορές την σωματική σου αδυναμία. "Αν σου πω: "δώσε στους φτωχούς", θα μου προφασιστείς τα βάρη τα οικογενειακά, την οικονομική σου στενότητα. "Αν σον πω: "σύχναζε σε κηρύγματα και συναντήσεις θρησκευτικές", θα μου προβάλλεις τις επαγγελματικές σου υποχρεώσεις, τις τόσες βιοτικές σου φροντίδες. Αν σου πω: "παρακολούθησε με προσοχή το κήρυγμα, για να νιώσεις τη δύναμη της διδασκαλίας", θα προβάλλεις την έλλειψη πολλής μορφώσεως. Αν σου πω: "διόρθωσε τον γείτονα σου", απαντάς πώς αυτός δεν ακούει. Πολλές φορές, πού προσπάθησα να του μιλήσω, με περιφρόνησε. Κρύες προφάσεις βέβαια όλα αυτά. Αλλά όμως έχεις επί τέλους κάποια πρόφαση γι’ αυτές τις παραβάσεις.
»Αν όμως σου πω: "άφησε το μίσος", τι από όλα αυτά μπορείς να επικαλεστείς; Ούτε αδυναμία φυσικά σωματική ούτε φτώχεια ούτε αμάθεια ούτε μέριμνες και φροντίδες ούτε τίποτε άλλο έχεις να προφασιστείς. Γι αυτό είναι και ασυγχώρητη περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αυτή ή αμαρτία σου. Πώς θα μπόρεσης να ύψωσης τα χέρια σου στον ουρανό; Πώς θα κίνησης την γλώσσα; Πώς θα ζήτησης συγχώρηση; Κι αν ακόμα θέλει ο θεός να αφήσει τις αμαρτίες σου, δεν τον αφήνεις εσύ ο ίδιος, όταν δεν συγχωρείς τα λάθη του συνδούλου σου».
Γιατί κάνουμε λόγο περί νηστείας; Μήπως γιατί μπήκαμε στην περίοδο της Τεσσαρακοστής των Χριστουγέννων; Θα ήταν λάθος να δούμε την νηστεία μονάχα ως υπόθεση μιας περιόδου ή μερικών ήμερων του έτους. Ή νηστεία, ως πνευματικός αγώνας, ως αυτοκυριαρχία, ως άσκηση πρέπει να είναι καθημερινό μας μέλημα. Όχι μονάχα υπόθεση Τετάρτης και Παρασκευής ή Σαρακοστής, αλλά ρυθμιστής ζωής.
Διερωτηθήκαμε, επί παραδείγματι, ποια θέση έχει ή αυτοκυριαρχία στην αγωγή μέσα στην οικογένεια μας; Εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας στην αυτοσυγκράτηση, στην αυτοπειθαρχία, στην εγκράτεια, για να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις πού δέχονται μέσα κι έξω από το σπίτι; Τα εμπνέουμε με το παράδειγμα μας, για να λένε «όχι» στις ατέλειωτες απαιτήσεις, στην λαιμαργία ή στην σπατάλη ή σε μία ακατάλληλη εκπομπή, σ’ ένα όχι καλό βιβλίο, για να μπορέσουν να αντισταθούν και ατούς άλλους πειρασμούς της αμαρτίας; Τα γυμνάζουμε στο σώμα. Τα ασκούμε και στην ψυχή; ‘Ή ικανοποιούμε κάθε τους επιθυμία, χωρίς πραγματική ανάγκη και διαμορφώνουμε τύπους εγωιστικούς, απαιτητικούς, ανίκανους αύριο να επιβληθούν στον εαυτό τους, να μην παρασυρθούν από το ρεύμα, να αντιμετωπίζουν υπεύθυνα την ζωή; Τα ίδια ερωτήματα θα έπρεπε να απευθύνουμε και στον εαυτό μας, ιδιαίτερα οι γονείς και όσοι ασκούν έργο αγωγής. Να γιατί λέμε, πώς ή νηστεία δεν είναι απηρχαιωμένη συνήθεια. Είναι σύγχρονη απαίτηση, αγώνας πάντα επίκαιρος και δυναμικός, για να υπερνίκηση ο άνθρωπος τα τυραννικά δεσμά πού του χαλκεύει ή σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία. «Το στάδιον τών αρετών ήνέωκται» ή μάλλον είναι πάντοτε ανοιχτό. «Οι βουλόμενοι άθλήσαι εισέλθετε».
http://iliaxtida.wordpress.com/
