Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής
π.Αντώνιος Χρήστου
Έχουμε εισέλθει από την Καθαρά Δευτέρα, στην Αγία Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Στη καθομιλουμένη ο πολύ κόσμος την ονομάζει απλά Σαρακοστή και αποτελεί για τον κάθε πιστό, την αρχαιότερη, αυστηρότερη περίοδο νηστείας, ασκητικής και εγκράτειας της Εκκλησίας. Στο ερώτημα γιατί τόσες ημέρες, ζωντανή απάντηση και παράδειγμα, αποτελεί ο ίδιος ο Χριστός μας, ο οποίος μετά την βάπτισή του στον Ιορδάνη ποταμό και πριν την έναρξη της δημόσιας δράσης του, αποσύρθηκε στην έρημο όπου νήστευε 40 ολόκληρες μέρες και νύκτες (Ματθ. 4,1-4,2).
Το όνομα «Σαρακοστή» λοιπόν, είναι πασιφανές ότι αντλείται, για τις σαράντα ημέρες νηστείας-προετοιμασίας των πιστών για να εισαχθούν και να βιώσουν τα πάθη και την Ανάσταση του Σωτήρος Χριστού κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα. Αρχίζει από την Καθαρά Δευτέρα και ολοκληρώνεται μέχρι την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου. Στις ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή κάθε εβδομάδας τηρείται αυστηρή νηστείας ξεροφαγία , δηλαδή σε φυτικές τροφές χωρίς έλαιο. Εξαίρεση γίνεται μόνο στη γιορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων όπου καταλύεται το λάδι καθώς και στην εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου όπου καταλύεται το ψάρι, όποια μέρα και να γιορτασθεί. Μόνο κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές, της περιόδου αυτής έχουμε κατάλυση οίνου και ελαίου.
Βέβαια στην Αγία μεγάλη Τεσσαρακοστή, δεν έχουμε μόνο αλλαγή διατροφικών συνηθειών. Αυτό θα ήταν κάτι μακριά από το πνεύμα της γενικής Εγκράτειας αυτής της περιόδου και όχι μόνο. Το ιδιόμελο των Αποστίχων του Εσπερινού της Καθαράς Δευτέρας είναι κατατοπιστικό : «Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ· ἀληθής νηστεία, ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους, καί ἐπιορκίας· ἡ τούτων ἔνδεια, νηστεία ἐστίν, ἀληθής καί εὐπρόσδεκτος.»
Το παραθέτουμε και σε ερμηνευτική απόδοση: Aς νηστέψουμε νηστεία δεκτή ευάρεστη στον Κύριο· αληθινή νηστεία είναι η αποξένωση από τα κακά, η εγκράτεια της γλώσσας, η αποχή από το θυμό, ο χωρισμός από τις ανάρμοστες επιθυμίες, την καταλαλιά, το ψέμα και την επιορκία· η εγκράτεια απ᾿ αυτά είναι νηστεία αληθινή και ευπρόσδεκτη. Άρα εκτός από το είδος των τροφών και στη συνέχεια τον περιορισμό της ποσότητας της κατανάλωσης του φαγητού, σημασία έχει να πάμε και παρακάτω, στην απομάκρυνση από τα κακά, στην συγκράτηση αυτών που λέμε, στην καλλιέργεια της πραότητας και της ειρήνευσης της καρδιάς μακριά από θυμούς, ο περιορισμός έως την εξαφάνιση των σαρκικών (γήινων και φιλήδονων) επιθυμιών, από την κατάκριση του αδελφού, από τα ψέματα και την ψευδορκία. Αν τα καταφέρουμε με την βοήθεια και τη χάρη Του Θεού τότε όντως ο αγώνας και η νηστεία θα είναι ευπρόσδεκτη στο Θεό.
Έχουμε εισέλθει από την Καθαρά Δευτέρα, στην Αγία Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Στη καθομιλουμένη ο πολύ κόσμος την ονομάζει απλά Σαρακοστή και αποτελεί για τον κάθε πιστό, την αρχαιότερη, αυστηρότερη περίοδο νηστείας, ασκητικής και εγκράτειας της Εκκλησίας. Στο ερώτημα γιατί τόσες ημέρες, ζωντανή απάντηση και παράδειγμα, αποτελεί ο ίδιος ο Χριστός μας, ο οποίος μετά την βάπτισή του στον Ιορδάνη ποταμό και πριν την έναρξη της δημόσιας δράσης του, αποσύρθηκε στην έρημο όπου νήστευε 40 ολόκληρες μέρες και νύκτες (Ματθ. 4,1-4,2).
Το όνομα «Σαρακοστή» λοιπόν, είναι πασιφανές ότι αντλείται, για τις σαράντα ημέρες νηστείας-προετοιμασίας των πιστών για να εισαχθούν και να βιώσουν τα πάθη και την Ανάσταση του Σωτήρος Χριστού κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα. Αρχίζει από την Καθαρά Δευτέρα και ολοκληρώνεται μέχρι την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου. Στις ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή κάθε εβδομάδας τηρείται αυστηρή νηστείας ξεροφαγία , δηλαδή σε φυτικές τροφές χωρίς έλαιο. Εξαίρεση γίνεται μόνο στη γιορτή των Αγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων όπου καταλύεται το λάδι καθώς και στην εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου όπου καταλύεται το ψάρι, όποια μέρα και να γιορτασθεί. Μόνο κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές, της περιόδου αυτής έχουμε κατάλυση οίνου και ελαίου.
Βέβαια στην Αγία μεγάλη Τεσσαρακοστή, δεν έχουμε μόνο αλλαγή διατροφικών συνηθειών. Αυτό θα ήταν κάτι μακριά από το πνεύμα της γενικής Εγκράτειας αυτής της περιόδου και όχι μόνο. Το ιδιόμελο των Αποστίχων του Εσπερινού της Καθαράς Δευτέρας είναι κατατοπιστικό : «Νηστεύσωμεν νηστείαν δεκτήν εὐάρεστον τῷ Κυρίῳ· ἀληθής νηστεία, ἡ τῶν κακῶν ἀλλοτρίωσις, ἐγκράτεια γλώσσης, θυμοῦ ἀποχή, ἐπιθυμιῶν χωρισμός, καταλαλιᾶς, ψεύδους, καί ἐπιορκίας· ἡ τούτων ἔνδεια, νηστεία ἐστίν, ἀληθής καί εὐπρόσδεκτος.»
Το παραθέτουμε και σε ερμηνευτική απόδοση: Aς νηστέψουμε νηστεία δεκτή ευάρεστη στον Κύριο· αληθινή νηστεία είναι η αποξένωση από τα κακά, η εγκράτεια της γλώσσας, η αποχή από το θυμό, ο χωρισμός από τις ανάρμοστες επιθυμίες, την καταλαλιά, το ψέμα και την επιορκία· η εγκράτεια απ᾿ αυτά είναι νηστεία αληθινή και ευπρόσδεκτη. Άρα εκτός από το είδος των τροφών και στη συνέχεια τον περιορισμό της ποσότητας της κατανάλωσης του φαγητού, σημασία έχει να πάμε και παρακάτω, στην απομάκρυνση από τα κακά, στην συγκράτηση αυτών που λέμε, στην καλλιέργεια της πραότητας και της ειρήνευσης της καρδιάς μακριά από θυμούς, ο περιορισμός έως την εξαφάνιση των σαρκικών (γήινων και φιλήδονων) επιθυμιών, από την κατάκριση του αδελφού, από τα ψέματα και την ψευδορκία. Αν τα καταφέρουμε με την βοήθεια και τη χάρη Του Θεού τότε όντως ο αγώνας και η νηστεία θα είναι ευπρόσδεκτη στο Θεό.
https://synodoiporia.gr/
