Πρωτ. Θεμιστοκλή Μουρτζανού
Ο σταυρός της αυταπάρνησης είναι ο σταυρός της παραίτησης από το «εγώ». Αποτελεί μίμηση του Χριστού κατά πάντα. Ο Κύριός μας παραιτήθηκε από το να είναι μόνο Θεός και «προσέλαβε το ημέτερον φύραμα, κενώσας εαυτόν και γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» ( Φιλιπ.2, 7-8). Παραιτήθηκε όμως και από τα προνόμια που η ενωμένη με τη θεότητα ανθρώπινη φύση του προσέδιδε, δηλαδή την αθανασία και την καθυπόταξη των πάντων. Και ανέβηκε στο Σταυρό, ο οποίος αποτελεί το σημείο της μέχρις εσχάτων παραίτησης του Κυρίου από το «εγώ», χωρίς αυτό να σημαίνει περιφρόνησή του. Γιατί το «εγώ» δόθηκε από το Θεό στον άνθρωπο ως σημείο επίγνωσης της συγγένειας, αλλά και ταυτόχρονα, διαφορετικότητας της ύπαρξης από τους άλλους ανθρώπους, τον κόσμο, ακόμη και από τον ίδιο το Θεό. Μέσα όμως από την παραίτηση από το «εγώ» ζητείται «το του ετέρου» ( Α’ Κορ.10,24). Ζητείται η αγάπη που φτάνει μέχρις εσχάτων. Ζητείται η θυσία. Ζητείται η σωτηρία των πάντων, για την οποία ο Χριστός, ανεβαίνοντας στο Σταυρό, θα φθάσει «μέχρις άδου ταμείων». Αυτόν τον σταυρό καλείται να σηκώσει ο καθένας που θέλει να γίνει μαθητής του Χριστού. Της αυταπάρνησης. της παραίτησης από το δικαίωμα. Από το θέλημα. Από την καθυπόταξη των πάντων. Ακόμη κι από την ίδια τη ζωή. Καλείται να σταυρώσει το «εγώ» του, χάριν του ετέρου. Αυτό σημαίνει να καταστήσει τη ζωή του διακονία των πάντων. Γνώμων ο πλησίον, όπου κι αν αυτός βρίσκεται. Και συμφέρον του πλησίον δεν είναι η υλική ανακούφιση, αλλά η σωτηρία του. Ο αληθινός μαθητής του Χριστού νοιάζεται και αφιερώνεται στη διακονία της σωτηρίας των ανθρώπων από το κακό και την αμαρτία. Νυχθημερόν προσεύχεται, παρακαλεί το Θεό για τον κόσμο. Νυχθημερόν έχει έγνοιά του πώς να προσφέρει στον πλησίον. Γνώση, χαρά, στήριξη, βοήθεια παντός είδους. Νυχθημερόν παραιτείται και από το δικαίωμα της αναγνώρισης του κόπου. Δεν εξαρτά την συνδρομή του στη σωτηρία των άλλων από το αν θα του αναγνωρίσουν τον κόπο του. Και τότε αξίζει αληθινά η παραίτηση από το «εγώ». Γιατί ο Θεός την αποδέχεται ως μίμησή Του και ενισχύει με τη χαρά της κοινωνίας μαζί του αυτόν που το αποφασίζει.
Ο σταυρός της ακολούθησης του Χριστού είναι η κοινωνία με το πρόσωπο του Κυρίου στην Εκκλησία. Είναι η επιλογή να ακολουθήσει ο γνήσιος μαθητής του Χριστού την οδό του Ευαγγελίου. Δεν υπάρχει θέμα της ανθρώπινης ζωής στο οποίο να μην απαντά το Ευαγγέλιο. Είτε κατά γράμμα είτε κατά πνεύμα, το Ευαγγέλιο που ο Χριστός διακήρυξε και η Εκκλησία αγωνίζεται να εφαρμόσει, αποτελεί το κριτήριο της όντως ζωής. Και είναι Σταυρός η βίωση του Ευαγγελίου. Γιατί όποιος επιχειρεί να το εφαρμόσει στη ζωή του θα έρθει σε σύγκρουση με τον τρόπο του πολιτισμού. Με τους ανθρώπους. Θα λοιδορηθεί. θα περιφρονηθεί. Θα θεωρηθεί παρωχημένος. Θα γευτεί την αδιαφορία. Ακόμη και το μαρτύριο και το θάνατο. Και το Ευαγγέλιο αποκαλύπτει την ουσία της πίστης που είναι η σχέση με το Χριστό. Παντού στη ζωή της Εκκλησίας, είτε στα μυστήρια, είτε στη διδαχή, είτε στην ιεραποστολή το Ευαγγέλιο αποτυπώνεται. Πρωτίστως όμως στα πρόσωπα των Αγίων, τους οποίους έχουμε ως πρεσβευτές προς το Θεό, αλλά και ως πρότυπα στη ζωή μας. Το Ευαγγέλιο όμως δεν μονοπωλεί τον χρόνο μας. Γιατί ο Σταυρός Του δεν είναι ευχάριστος. Τη ζωή μας μονοπωλούν οι μέριμνες. Οι ηδονές. Οι οικείοι μας. Τα αγαθά μας. Η διαχείριση της καθημερινότητάς μας. Ο εικονικός κόσμος στον οποίο ζούμε. Το σκόρπισμα του χρόνου μας στις ποικίλες προκλήσεις. Ένα λείμμα αγωνίζεται για το Ευαγγέλιο. Και γι’ αυτό νιώθουμε ότι δεν ακούγεται σήμερα. Και ότι τελικά φέρει αισχύνη ο Σταυρός της ακολούθησης του Ευαγγελίου. Γιατί μένουμε μόνοι μας στα περιβάλλοντα του κόσμου να ζητούμε «Ιησούν Χριστόν και τούτον Εσταυρωμένον» ( Α’Κορ. 2,2).
Στη μέση της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Εκκλησία μας θέτει στο μέσο των ναών τον Τίμιο Σταυρό. Ατενίζοντας το Ξύλο της Ζωής και προσκυνώντας Το μας υπενθυμίζει ότι ο δρόμος που ο κόσμος θεωρεί αφορμή αισχύνης είναι αυτός που σώζει αιώνια τον άνθρωπο. Αυτόν που εξακολουθεί να μην αισχύνεται για την αμαρτωλότητά του, αλλά να περηφανεύεται. Αυτόν που έχει ως σημείο προόδου τα δικαιώματά του και το «εγώ» του και όχι την αγάπη. Αυτόν που λησμονεί το Ευαγγέλιο και το υποκαθιστά από ιδέες, φιλοσοφίες, σοφίες του κόσμου, συζητήσεις για ασήμαντα και σημαντικά της παρούσης ζωής, χωρίς προοπτική αιωνιότητας. Αυτόν που δε διστάζει να εκμεταλλεύεται τον πλησίον του. Αυτόν που δεν γνωρίζει να συγχωρεί. Είναι αισχύνη από την μία ο δρόμος του Σταυρού, αλλά και λύτρωση από την άλλη. Γιατί ο Σταυρωθείς διέρρηξε τα δεσμά του θανάτου και έδωσε τη χαρά της Ανάστασης. Κι αυτή η χαρά, που εκφράζεται μέσα από την αγάπη και τη θυσία, αλλά και την εφαρμογή του Ευαγγελίου λυτρώνει αληθινά. Και τότε μπορούμε και τους μικρότερους σταυρούς να τους σηκώσουμε. Είναι ο Μείζων, ο Χριστός, που μας δίνει δύναμη. Μαζί Του λοιπόν ως την Ανάσταση!
Δεν υπάρχει άνθρωπος στη ζωή του, σε όποια ηλικία κι αν
βρίσκεται, που να μη σηκώνει σταυρό. Είτε ο σταυρός είναι εσωτερικός και έχει να
κάνει με τον χαρακτήρα, την κλειστότητα, τη αδυναμία αληθινής κοινωνίας με τους
άλλους που κάνει τον άνθρωπο μελαγχολικό, είτε είναι εξωτερικός και έχει να
κάνει με τον πόνο και την ασθένεια, την απόρριψη, τα προβλήματα, την αδικία, την
φτώχεια, την καταστροφή, τον θάνατο ο σταυρός είναι δεδομένος.
Γιατί όμως ο Χριστός, όταν μιλά στους μαθητές Του και σε όσους Τον ακολουθούν,
ζητά από όποιον θέλει να Τον ακολουθήσει να απαρνηθεί τον εαυτό του και να
σηκώσει το σταυρό του ( Μάρκ.8, 34); Για ποιον σταυρό κάνει λόγο ο Κύριός
μας;
Ο Χριστός δεν μιλά για τους σταυρούς της ίδιας της ζωής, του χαρακτήρα, του έσω και του έξω κόσμου. Μιλά για τον σταυρό της αυταπάρνησης και τον σταυρό της ακολούθησης του Ιδίου.
Αυτοί οι σταυροί είναι ιδιαίτεροι και γι’ αυτό
δυσβάσταχτοι. Έχουν ως άμεση συνέπεια την αισχύνη, την οποία βιώνει ο άνθρωπος
από μέρους των άλλων. Την άρνησή τους να κατανοήσουν γιατί ο γνήσιος μαθητής του
Χριστού επιλέγει να τους σηκώσει. Ενώ θα μπορούσε να αρκεστεί στους σταυρούς της
ζωής, οι οποίοι απαιτούν πίστη για να μπορέσει ο άνθρωπος να τους αντέξει, ο
Χριστός ζητά επιπλέον σταυρούς για εκείνον που θα διαλέξει να είναι δικός Του,
μαθητής Του.Ο Χριστός δεν μιλά για τους σταυρούς της ίδιας της ζωής, του χαρακτήρα, του έσω και του έξω κόσμου. Μιλά για τον σταυρό της αυταπάρνησης και τον σταυρό της ακολούθησης του Ιδίου.
Ο σταυρός της αυταπάρνησης είναι ο σταυρός της παραίτησης από το «εγώ». Αποτελεί μίμηση του Χριστού κατά πάντα. Ο Κύριός μας παραιτήθηκε από το να είναι μόνο Θεός και «προσέλαβε το ημέτερον φύραμα, κενώσας εαυτόν και γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού» ( Φιλιπ.2, 7-8). Παραιτήθηκε όμως και από τα προνόμια που η ενωμένη με τη θεότητα ανθρώπινη φύση του προσέδιδε, δηλαδή την αθανασία και την καθυπόταξη των πάντων. Και ανέβηκε στο Σταυρό, ο οποίος αποτελεί το σημείο της μέχρις εσχάτων παραίτησης του Κυρίου από το «εγώ», χωρίς αυτό να σημαίνει περιφρόνησή του. Γιατί το «εγώ» δόθηκε από το Θεό στον άνθρωπο ως σημείο επίγνωσης της συγγένειας, αλλά και ταυτόχρονα, διαφορετικότητας της ύπαρξης από τους άλλους ανθρώπους, τον κόσμο, ακόμη και από τον ίδιο το Θεό. Μέσα όμως από την παραίτηση από το «εγώ» ζητείται «το του ετέρου» ( Α’ Κορ.10,24). Ζητείται η αγάπη που φτάνει μέχρις εσχάτων. Ζητείται η θυσία. Ζητείται η σωτηρία των πάντων, για την οποία ο Χριστός, ανεβαίνοντας στο Σταυρό, θα φθάσει «μέχρις άδου ταμείων». Αυτόν τον σταυρό καλείται να σηκώσει ο καθένας που θέλει να γίνει μαθητής του Χριστού. Της αυταπάρνησης. της παραίτησης από το δικαίωμα. Από το θέλημα. Από την καθυπόταξη των πάντων. Ακόμη κι από την ίδια τη ζωή. Καλείται να σταυρώσει το «εγώ» του, χάριν του ετέρου. Αυτό σημαίνει να καταστήσει τη ζωή του διακονία των πάντων. Γνώμων ο πλησίον, όπου κι αν αυτός βρίσκεται. Και συμφέρον του πλησίον δεν είναι η υλική ανακούφιση, αλλά η σωτηρία του. Ο αληθινός μαθητής του Χριστού νοιάζεται και αφιερώνεται στη διακονία της σωτηρίας των ανθρώπων από το κακό και την αμαρτία. Νυχθημερόν προσεύχεται, παρακαλεί το Θεό για τον κόσμο. Νυχθημερόν έχει έγνοιά του πώς να προσφέρει στον πλησίον. Γνώση, χαρά, στήριξη, βοήθεια παντός είδους. Νυχθημερόν παραιτείται και από το δικαίωμα της αναγνώρισης του κόπου. Δεν εξαρτά την συνδρομή του στη σωτηρία των άλλων από το αν θα του αναγνωρίσουν τον κόπο του. Και τότε αξίζει αληθινά η παραίτηση από το «εγώ». Γιατί ο Θεός την αποδέχεται ως μίμησή Του και ενισχύει με τη χαρά της κοινωνίας μαζί του αυτόν που το αποφασίζει.
Ο σταυρός της ακολούθησης του Χριστού είναι η κοινωνία με το πρόσωπο του Κυρίου στην Εκκλησία. Είναι η επιλογή να ακολουθήσει ο γνήσιος μαθητής του Χριστού την οδό του Ευαγγελίου. Δεν υπάρχει θέμα της ανθρώπινης ζωής στο οποίο να μην απαντά το Ευαγγέλιο. Είτε κατά γράμμα είτε κατά πνεύμα, το Ευαγγέλιο που ο Χριστός διακήρυξε και η Εκκλησία αγωνίζεται να εφαρμόσει, αποτελεί το κριτήριο της όντως ζωής. Και είναι Σταυρός η βίωση του Ευαγγελίου. Γιατί όποιος επιχειρεί να το εφαρμόσει στη ζωή του θα έρθει σε σύγκρουση με τον τρόπο του πολιτισμού. Με τους ανθρώπους. Θα λοιδορηθεί. θα περιφρονηθεί. Θα θεωρηθεί παρωχημένος. Θα γευτεί την αδιαφορία. Ακόμη και το μαρτύριο και το θάνατο. Και το Ευαγγέλιο αποκαλύπτει την ουσία της πίστης που είναι η σχέση με το Χριστό. Παντού στη ζωή της Εκκλησίας, είτε στα μυστήρια, είτε στη διδαχή, είτε στην ιεραποστολή το Ευαγγέλιο αποτυπώνεται. Πρωτίστως όμως στα πρόσωπα των Αγίων, τους οποίους έχουμε ως πρεσβευτές προς το Θεό, αλλά και ως πρότυπα στη ζωή μας. Το Ευαγγέλιο όμως δεν μονοπωλεί τον χρόνο μας. Γιατί ο Σταυρός Του δεν είναι ευχάριστος. Τη ζωή μας μονοπωλούν οι μέριμνες. Οι ηδονές. Οι οικείοι μας. Τα αγαθά μας. Η διαχείριση της καθημερινότητάς μας. Ο εικονικός κόσμος στον οποίο ζούμε. Το σκόρπισμα του χρόνου μας στις ποικίλες προκλήσεις. Ένα λείμμα αγωνίζεται για το Ευαγγέλιο. Και γι’ αυτό νιώθουμε ότι δεν ακούγεται σήμερα. Και ότι τελικά φέρει αισχύνη ο Σταυρός της ακολούθησης του Ευαγγελίου. Γιατί μένουμε μόνοι μας στα περιβάλλοντα του κόσμου να ζητούμε «Ιησούν Χριστόν και τούτον Εσταυρωμένον» ( Α’Κορ. 2,2).
Στη μέση της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής η Εκκλησία μας θέτει στο μέσο των ναών τον Τίμιο Σταυρό. Ατενίζοντας το Ξύλο της Ζωής και προσκυνώντας Το μας υπενθυμίζει ότι ο δρόμος που ο κόσμος θεωρεί αφορμή αισχύνης είναι αυτός που σώζει αιώνια τον άνθρωπο. Αυτόν που εξακολουθεί να μην αισχύνεται για την αμαρτωλότητά του, αλλά να περηφανεύεται. Αυτόν που έχει ως σημείο προόδου τα δικαιώματά του και το «εγώ» του και όχι την αγάπη. Αυτόν που λησμονεί το Ευαγγέλιο και το υποκαθιστά από ιδέες, φιλοσοφίες, σοφίες του κόσμου, συζητήσεις για ασήμαντα και σημαντικά της παρούσης ζωής, χωρίς προοπτική αιωνιότητας. Αυτόν που δε διστάζει να εκμεταλλεύεται τον πλησίον του. Αυτόν που δεν γνωρίζει να συγχωρεί. Είναι αισχύνη από την μία ο δρόμος του Σταυρού, αλλά και λύτρωση από την άλλη. Γιατί ο Σταυρωθείς διέρρηξε τα δεσμά του θανάτου και έδωσε τη χαρά της Ανάστασης. Κι αυτή η χαρά, που εκφράζεται μέσα από την αγάπη και τη θυσία, αλλά και την εφαρμογή του Ευαγγελίου λυτρώνει αληθινά. Και τότε μπορούμε και τους μικρότερους σταυρούς να τους σηκώσουμε. Είναι ο Μείζων, ο Χριστός, που μας δίνει δύναμη. Μαζί Του λοιπόν ως την Ανάσταση!
